AED. Większa szansa na przeżycie

Nagłe zatrzymanie akcji serca jest obecnie najczęstszą przyczyną zgonu. Ofiarami padają nie tylko osoby starsze. Urządzeniem, które wychodzi naprzeciw potrzebie jak najszybszej defibrylacji w sytuacji nagłych zatrzymań krążenia, jest AED, czyli automatyczny defibrylator zewnętrzny.

Ponad 7 dekad minęło już od pierwszej udanej defibrylacji u człowieka. To nie uśpiło zainteresowania i ciągłego postępu nauki, które pozwalają patrzeć w przyszłość z nieustającą nadzieją na ratowanie coraz większej liczby ludzi za pomocą dostępnego zabiegu, jakim okazała się defibrylacja. W połowie XX wieku amerykański kardiochirurg Claude Schaeffer Beck pierwszy raz użył defibrylatora podczas operacji dziecka. Był on prekursorem w tej dziedzinie. Defibrylację wykonano u dziecka, u którego doszło do migotania komór sercowych podczas operacji korekcji wady serca. Zabieg zakończył się sukcesem, a dziecko wróciło do całkowitego zdrowia. Z kolei praktyka użycia defibrylatora na stałe zagościła w modelu postępowania przy nagłym zatrzymaniu krążenia.

Jak podaje Europejski Urząd Statystyczny, w każdym roku prawie 3 miliony obywateli Unii Europejskiej umierają w związku z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Prawie jedna trzecia z nich umiera z powodu choroby niedokrwiennej serca. Analizując dalej, okazuje się, że za 60% tych zgonów związanych z chorobą wieńcową odpowiada nagłe zatrzymanie krążenia (NZK). Wyróżniamy cztery mechanizmy, wskutek których może dojść do NZK: migotanie komór, częstoskurcz komorowy bez tętna, asystolię serca, rozkojarzenie elektromechaniczne serca.

Migotanie komór

Istnieją przypuszczenia, że w chwili utraty przytomności przez pacjenta z NZK odsetek migotania komór sercowych może stanowić ponad 70%. Analizując dane dotyczące śmiertelności w wyniku nagłego zatrzymania krążenia oraz jakże dużego odsetku migotania komór, okazuje się, że największym jednostkowym zagrożeniem nagłego zgonu sercowego jest migotanie komór. Zauważmy, że tylko szybka defibrylacja jest jedyną efektywną metodą pozwalającą leczyć migotanie komór. Wszystkie statystki jednogłośnie pokazują, że defibrylacja wykonana w czasie około minuty od nagłego zatrzymania krążenia w 90% jest efektywna. Po 5 minutach – w 50%, zaś po 7 minutach – tylko w 30%. To świadczy o tym, że z każdą minutą spada ona o około 10%.

Zgodnie z powyższą normą, do której powinniśmy dążyć, defibrylację uliczną należy wykonać w czasie nie dłuższym niż 5 minut od utraty przytomności przez osobę z NZK. W obliczu tych faktów staje się jasne, że idealną i jedyną drogą postępowania w tworzeniu nowych rozwiązań umożliwiających zwiększenie przeżywalności w nagłych zatrzymaniach krążenia w zbiorowiskach ludzkich jest liczne lokowanie aparatów umożliwiających przeprowadzenie tego zabiegu oraz ogólnodostępny dostęp do szkoleń w zakresie obsługi tych urządzeń. Sytuacja wygląda w ten sposób, ponieważ prawie niemożliwe wydaje się stworzenie sprawnego systemu specjalistycznego opartego na fachowych zespołach ratownictwa medycznego, które będą zdolne do zastosowania defibrylacji z maksymalnie 5-minutowym czasem reakcji na terenach zarówno zurbanizowanych, jak i niezurbanizowanych. Obecnie średni czas od wezwania zespołu ratownictwa medycznego do wykonania przez niego pierwszej defibrylacji wynosi od 8 do 11 minut. Dane te obejmują większość nacji europejskich.

AED, czyli automatyczny defibrylator zewnętrzny

Urządzeniem, które wychodzi naprzeciw potrzebie jak najszybszej defibrylacji w sytuacji nagłych zatrzymań krążenia, do których dochodzi w przestrzeni publicznej, jest AED, czyli automatyczny defibrylator zewnętrzny (ang. Automated External Defibrillator). AED to przenośny aparat, który może przywrócić poprawny rytm pracy serca u pacjenta z NZK. Automatyczny defibrylator jest urządzeniem zaprojektowanym i tak skonstruowanym, by po przyklejeniu samoprzylepnych elektrod na klatkę piersiową pacjenta był w stanie sam przeanalizować rytm serca, zdecydować o konieczności defibrylacji, a także poinformować ratownika o decyzji. Tylko po świadomej akceptacji ratownika tej decyzji przepuścić impuls prądu elektrycznego przez serce pacjenta. W momencie uruchomienia aparat wydaje jasne polecenia głosowe. Prócz komunikatów dźwiękowych samo urządzenie i jego wszystkie elementy są oznaczone w taki sposób, by nawet osoba niesłysząca była w stanie, postępując zgodnie z ilustrowanymi wskazówkami, bez problemu obsłużyć automat. Informacje głosowe obejmują nie tylko samą obsługę urządzenia, defibrylator dodatkowo udziela wskazówek i rad dotyczących procedury udzielania pierwszej pomocy.

Nadzieja na zwiększoną przeżywalność wśród osób, u których doszło do nagłego zatrzymania krążenia

W ostatnich latach rośnie liczba automatycznych defibrylatorów zewnętrznych w przestrzeni publicznej, zarówno w Polsce, jak i innych krajach europejskich. Jest to bardzo dobry znak, ponieważ można mieć nadzieję na zwiększoną przeżywalność wśród osób, u których doszło do nagłego zatrzymania krążenia. Polska jako kraj nadal nie osiągnęła jeszcze wystarczającej liczby tych aparatów w przestrzeni publicznej. Wystarczającej, czyli zapewniającej nieograniczony dostęp do nich każdemu obywatelowi, który jest świadkiem nagłego zatrzymania krążenia, niezależnie od sytuacji czy też lokalizacji, w jakiej się znajduje. Jednak widoczny wzrost liczby urządzeń równoczesny z szybkością pojawiania się kolejnych daje szanse społeczeństwu, by osiągnąć ten – jakże pożądany – zadowalający poziom.

Pierwszym powodem tego wzrostu jest coraz bardziej zwiększająca się świadomość społeczeństwa w temacie udzielania pierwszej pomocy. Jako Centrum Ratownictwa mamy nadzieję, że dzięki naszej działalności przyczyniamy się do wzrostu tej świadomości. Kolejnym powodem tendencji wzrostowej jest z pewnością dużo łatwiejszy dostęp do automatycznych defibrylatorów zewnętrznych. Wynika to z coraz większej liczby dystrybutorów urządzeń na rynku, co ma duży wpływ na przystępność cenową. Można zauważyć, że coraz częściej tego typu aparaty pojawiają się w budynkach użyteczności publicznej. Najczęściej informacja o tym, że w budynku można szukać automatycznego defibrylatora zewnętrznego umieszczona jest na każdych drzwiach wejściowych obiektu. Samo miejsce przechowywania jest oznaczone przy pomocy międzynarodowego logotypu AED.

Podsumowanie

Niestety aktualnie nie ma w Polsce systemu, który monitorowałby wszystkie urządzenia i udostępniał potrzebującym dane o ich zlokalizowaniu. W przyszłości system taki może okazać się niezbędny. Póki co wszelkich informacji w temacie należy szukać w Internecie. Istnieją strony gromadzące podane dane od firm, instytucji czy też osób indywidualnych na temat umiejscowienia urządzeń medycznych typu AED.

WAŻNE

A gdyby założyć bardzo optymistyczny scenariusz, w którym aparat AED jest urządzeniem ogólnodostępnym. A jego dostępność mieściłaby się tylko w 1 minucie od momentu nagłego zatrzymania krążenia? Mówimy wtedy o prawdopodobieństwu uratowania sporej liczby, bo prawie 400 000 obywateli Unii Europejskiej w skali roku. Gdy przełożymy statystyki europejskie na Polskę, uzyskujemy prawie 20 000 osób rocznie. Stawka jest bardzo wysoka i bezwarunkowo należy o nią walczyć.

Czym są probezpieczne zachowania pracowników? Dowiedz się więcej.

Galeria