Kolejny rok z resursem

Artykuł stanowi pierwszą część cyklu poświęconego zagadnieniom bezpiecznej eksploatacji urządzeń transportu bliskiego.

W związku z rozwojem gospodarki można zauważyć, że niezbędnym elementem prowadzenia działalności, jak również efektywnego procesu produkcyjnego są urządzenia transportu bliskiego. Niejednokrotnie zdarza się, że eksploatowane urządzenia mają po kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat. W praktyce dozorowej w odniesieniu do takich urządzeń coraz częściej spotykamy się z awariami, niebezpiecznymi uszkodzeniami czy naprawami. Pojawia się więc pytanie, czy projektowany okres eksploatacji tych urządzeń nie został już przekroczony. W takim przypadku pomocne staje się pojęcie resursu. Resurs jako pojęcie został zawarty w Rozporządzeniu Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego.

Resurs

Mimo że pojęcie resursu pojawiło się w obowiązującym prawodawstwie już jakiś czas temu, wciąż budzi kontrowersje. Podczas prowadzenia czynności przez inspektorów Urzędu Dozoru Technicznego część użytkowników urządzeń technicznych poddaje w wątpliwość potrzebę istnienia tychże zapisów. Aby rozwiać wątpliwości, zasadne wydaje się przeanalizowanie wszystkich podnoszonych wątpliwości dotyczących samego resursu i oceny stanu technicznego urządzeń objętych dozorem technicznym.

Aby zgłębić tę tematykę, musimy wyraźnie zasygnalizować, że w świecie techniki nie sposób zbudować żadnego urządzenia tak, aby można je było użytkować nieskończenie długo. Każdy wytwórca, opierając się na poprawnym projekcie i wytwarzając urządzenie, zakłada jego bezpieczny okres pracy. Oczywiście zakładając eksploatację urządzenia w sposób prawidłowy, zgodny z zapisami instrukcji eksploatacji.

Wątpliwości dotyczące resursu

Wątpliwości eksploatujących w odniesieniu do resursu wynikały w pierwszej chwili z przeświadczenia, że urządzenia, które osiągną resurs, trzeba będzie wycofać z eksploatacji i zezłomować. Jak widać, tego typu przekonanie bywa błędne. W momencie osiągnięcia przez urządzenie resursu pomocna jest ocena stanu technicznego urządzenia. Przeprowadzone w jej ramach czynności pozwalają zakwalifikować urządzenie do ewentualnego remontu, modernizacji, wymiany lub w skrajnym przypadku faktycznie do złomowania. Należy zaznaczyć, że pojęcie resursu odnosi się zarówno do całości urządzenia, jak też do jego poszczególnych mechanizmów i elementów. To właśnie one mogą osiągać swój resurs w różnych, czasem wcześniejszych terminach.

Kolejna wątpliwość dotyczyła pojawienia się pojęcia resursu. Wiele osób wiązało je z momentem opublikowania rozporządzenia, uznając, że pojęcie to pojawia się w eksploatacji UTB po raz pierwszy. Analizując zapisy dokumentacji wytwórców urządzeń, norm przedmiotowych lub innych specyfikacji technicznych, trzeba otwarcie powiedzieć, że tak nie jest. Z pojęciem resursu i zdatności użytkowej urządzenia oraz jego elementów mamy do czynienia od wielu lat. 

Wymagania dla maszyn

Zacznijmy od zapisów dyrektywy 2006/42/WE w sprawie maszyn. Została wdrożona do prawodawstwa polskiego Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn. Jak wiemy, większość urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym podlega wymaganiom tejże dyrektywy. Analizując jej tekst, można również zauważyć zapisy odnoszące się do pojęcia resursu.

Pierwszy z nich wskazuje, że „maszyny i osprzęt do podnoszenia muszą być zaprojektowane i wykonane w sposób zapobiegający uszkodzeniom spowodowanym zmęczeniem materiału i zużyciem części, z należytym uwzględnieniem ich użytkowania zgodnego z przeznaczeniem”. Drugi natomiast mówi, że „stosowane materiały dobiera się zgodnie z zamierzonym środowiskiem pracy maszyny, ze szczególnym uwzględnieniem korozji; ścierania; udarów; skrajnych temperatur; zmęczenia materiału; kruchości i starzenia”. Jak widać, ww. dokument zawiera pojęcia zmęczenia materiału, kruchości oraz starzenia, które są bezpośrednio związane z pojęciem resursu. Analizując zapisy norm zharmonizowanych, dotyczących poszczególnych maszyn objętych wspomnianą dyrektywą, zauważymy również, że odnoszą się one do pojęcia resursu. Znajdziemy w nich bowiem minimalne wartości cykli roboczych lub godzin pracy, które wytwórcy muszą uwzględnić w fazie wytwarzania urządzeń technicznych.

Galeria