Kolejny rok z resursem

Stopień wykorzystania resursu

Wiele wątpliwości budziła również kwestia osób dokonujących określenia stopnia wykorzystania resursu. Zapis rozporządzenia w sposób bezpośredni skierowany jest do eksploatujących urządzenia transportu bliskiego.

Wynika to z faktu, że to właśnie oni najlepiej znają sposób eksploatacji ich urządzeń, a do prawidłowej oceny resursu niezbędne są między innymi informacje na temat liczby cykli pracy i stanu obciążenia UTB w założonym okresie eksploatacji, z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania. Jednakże istotna jest nie tyko wiedza dotycząca prowadzonej działalności i związanego z nią sposobu prowadzenia prac transportowych, lecz również wiedza związana z projektowaniem urządzenia, zastosowanymi materiałami, parametrami charakterystycznymi, jak również awaryjnością podobnych urządzeń.

W tym miejscu pojawia się pojęcie osoby kompetentnej, czyli osoby fizycznej lub prawnej posiadającej doświadczenie w projektowaniu, budowie i konstruowaniu lub utrzymaniu ruchu UTB, posiadającej wystarczającą wiedzę z zakresu przepisów i norm oraz sprzętu potrzebnego do wykonania oceny stanu technicznego. Jak widać, osobą kompetentną może być np. rzeczoznawca; zakład posiadający uprawnienia do napraw, modernizacji lub wytwarzania; jednostka certyfikująca; laboratorium; instytut; konserwator UTB. Osoba kompetentna powinna być rzetelna zawodowo i zdolna do oceny stanu bezpieczeństwa UTB oraz podjęcia decyzji, jakie środki powinny zostać zastosowane w celu zapewnienia dalszej bezpiecznej eksploatacji UTB.

Kto powinien kontrolować stan maszyn?

Zauważamy również, że często pojawia się wątpliwość co do dość ogólnej definicji i określenia tejże osoby. Warto w tym miejscu wspomnieć np. serię norm ISO 9927 – Cranes – Inspections, które opisują nie tylko proces inspekcji dźwignic w całym okresie ich eksploatacji, ale także wymagania dla osób kompetentnych na poszczególnych etapach badań. Podział ten obrazuje hierarchię wymaganej niezbędnej wiedzy dla poszczególnych osób zajmujących się eksploatacją dźwignic. Norma ta poświęca osobny załącznik na określenie osób kompetentnych. Przewiduje przeprowadzanie oceny stanu technicznego urządzenia pod nadzorem inżyniera eksperta. Zdefiniowano go jako „inżyniera posiadającego doświadczenie w projektowaniu, konstruowaniu i konserwacji dźwignic, posiadającego wiedzę z zakresu regulacji prawnych i norm, dysponującego niezbędnym wyposażeniem pomiarowo-badawczym do wykonania inspekcji. Dodatkowo inżynier ekspert to inżynier, który jest w stanie ocenić bezpieczeństwo dźwignicy i zadecydować, jakie czynności należy 
wykonać, by zapewnić bezpieczną eksploatację”.

Cytowana powyżej definicja została zaczerpnięta z normy dotyczącej dźwignic. Jednak dzięki kompletnemu określeniu wymagań stawianych osobom kompetentnym powinna być wykorzystywana również w odniesieniu do innych urządzeń transportu bliskiego.

Sposoby określania resursu

Wyjaśnienie kwestii osoby kompetentnej jest nieco bardziej złożone. Warto zacząć od tego, że podstawową kwestią jest szacowanie stopnia wykorzystania resursu przez wytwórcę urządzenia. Kto, jeśli nie wytwórca jest najbardziej kompetentny, jeśli chodzi o zagadnienia związane z żywotnością wyprodukowanego przez niego urządzenia. Niestety, jak już wspomniano na początku, niejednokrotnie mamy do czynienia z urządzeniami kilkudziesięcioletnimi, których wytwórca już nie istnieje.

Uznając więc wytwórcę urządzenia za jedyną właściwą jednostkę do określenia stopnia wykorzystania resursu, doprowadzilibyśmy do sytuacji, gdy wiele urządzeń należałoby zezłomować. I to nie ze względu na ich stan techniczny, zmęczenie materiału, starzenie itp., lecz z powodu braku możliwości spełnienia warunku formalnego. Dodatkowo nietrudno wyobrazić sobie sytuację, gdy eksploatujący z jakichś powodów nie chce już współpracować z wytwórcą eksploatowanego urządzenia. Omawiany sposób interpretacji zapisu prowadziłby również do sytuacji, kiedy eksploatujący urządzenie techniczne wiązałby się niejako z wytwórcą na cały okres eksploatacji urządzenia, nawet wbrew jego woli. Takie podejście mogłoby prowadzić do sytuacji, kiedy nie można wyznaczyć stopnia wykorzystania resursu. Jak widać, sposób ten jest nie do zaakceptowania, dlatego inny sposób określenia resursu musi być również dopuszczalny i prawidłowy.

Kto może zostać osobą kompetentną do określenia resursu?

W związku z tym jako osoby kompetentne powinno dopuścić się również zakłady posiadające stosowne uprawnienia do napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego wydane przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. Analizując stosunek liczby urządzeń eksploatowanych na rynku polskim do liczby zakładów, które takie uprawnienia posiadają, trzeba zauważyć, że nie ma ich na rynku tak wiele. Nietrudno więc wyobrazić sobie sytuację, kiedy eksploatujący czekają w niekończących się kolejkach, a urządzenia nie mogą być eksploatowane ze względu na brak fizycznych możliwości kompleksowej obsługi zgłaszających się klientów przez firmy posiadające stosowne uprawnienia.

W związku z tym zasadne wydaje się dopuszczenie do udziału w procesie prowadzenia działań w ramach resursu innych kompetentnych podmiotów, tj.: jednostek certyfikujących, uczelni wyższych, jednostek badawczych, konserwatorów itp. W związku z tym, że przepis prawa nie określa konkretnych kompetencji, a skierowany jest do eksploatujących, to na tych ostatnich spoczywa obowiązek wyboru właściwego podmiotu do określenia w jego imieniu resursu urządzenia. Oczywiście nie należy w tym miejscu zapomnieć, że eksploatujący mogą wykonać wskazane czynności we własnym zakresie, bez udziału innych podmiotów, o ile ich kompetencje na to pozwalają.

Galeria