Obciążenie fizyczne na stanowisku pracy

Ocena ryzyka

Podchodząc rzetelnie do oceny ryzyka związanego z ręcznym przemieszczaniem ciężkich obiektów warto również pamiętać o tym, że z wiekiem człowiek staje się mniej sprawny fizycznie – m.in. słabszy. Międzynarodowe Biuro Pracy już w 1962 r. opracowało wytyczne odnośnie do maksymalnych mas przedmiotów podnoszonych dorywczo – tab. 1.

Warto jeszcze przypomnieć, że zgodnie z przepisami. Dopuszczalna masa ładunku przemieszczanego na wózku 4-kołowym po terenie płaskim o twardej i gładkiej nawierzchni. Łącznie z masą wózka, nie może przekraczać (dla mężczyzn) 450 kg.

W praktyce oznacza to, że nie wolno zwykłego ręcznego wózka paletowego (o masie własnej ok. 85 kg) obciążać ładunkiem równym jego nośności (np. 2500 czy 3500 kg), nawet jeśli „zaprzęgniemy do dyszla 10 chłopa”, a tylko 450 – 85 = 365 kg.

Ocena obciążenia dynamicznego

Po wstępnych rozważaniach przechodzimy do omawiania właściwych metod szacowania obciążenia fizycznego. Do najbardziej podstawowych należy zaliczyć ocenę obciążenia dynamicznego (związanego z ruchem), statycznego i monotypowości ruchów. Ocena ta dokonywana jest zazwyczaj przy wykorzystaniu pomiaru wydatku energetycznego związanego z wykonywaniem czynności zawodowych (tzw. netto, efektywnego). Najczęściej stosowanymi metodami oceny wydatku energetycznego są:

• uproszczona metoda tabelaryczno-chronometrażowa Lehmanna
• i pomiar przy użyciu Miernika Wydatku Energetycznego.

Pierwsza z nich wykorzystuje dwie tabele przedstawiające minutowy wydatek energetyczny w zależności od pozycji ciała i wysiłku mięśni (grupy mięśniowe i intensywność ich wysiłku).

Suma wartości uzyskanych z obu tabel dla pojedynczej czynności to minutowy wydatek związany z czynnością. Jego iloczyn z czasem trwania czynności określa wydatek energetyczny dla czynności. I tu najczęściej zaczynają się schody. Metoda Lehmanna wymaga precyzyjnego chronometrażu tzn. określenia, ile czasu trwa pojedyncza czynność. Zgodnie z pozycją ciała i wysiłkiem wymienionym w tabelach.

I tak np. czynność określana prosto jako powtarzalne przenoszenie obiektu z punktu A do punktu B w rozumieniu metody Lehmanna składa się z czterech elementów (czynności składowych):

• podniesienia obiektu (np. stanie z pochylonymi plecami),
• przeniesienia go (chodzenie z obciążeniem),
• odłożenia (stanie z pochylonymi plecami)
• i powrotu (chodzenie bez obciążenia).

Jeżeli chronometraż zostanie poprawnie przeprowadzony, to wyniki oceny będą wiarygodne.

Wykorzystanie Miernika Wydatku Energetycznego upraszcza nieco sprawę chociaż z punktu widzenia badanego pracownika nie jest to zbyt wygodne. Wymaga założenia maski na twarz i posiadania miernik u pasa. Gdyż pozwala niejako automatycznie dokonać pomiaru wydatku minutowego dla pełnej czynności lub grup czynności. Tym niemniej chociażby przyzwoity chronometraż (i w tym przypadku jest jak najbardziej wskazany). Umożliwi m.in. wyodrębnienie czynności charakteryzujących się największym minutowym wydatkiem.

Sama ocena ciężkości pracy polega na porównaniu wartości wydatku obliczonego dla całej zmiany roboczej z danymi zmieszczonymi w tabeli klasyfikacji ciężkości pracy.

Obecnie coraz większą popularność zdobywa ocena wydatku energetycznego przy wykorzystaniu długookresowej rejestracji częstości rytmu serca (Holter, pulsometry). Jest to metoda stosunkowo wygodna i właściwie nieprzeszkadzająca w pracy. Należy jednak pamiętać, że o ile dwie poprzednie podawały wynik netto (na samą pracę). To wydatek energetyczny uzyskiwany przy użyciu częstości rytmu serca jest wydatkiem brutto, tzn. obejmującym również spoczynkową przemianę materii. A zatem konieczne jest odjęcie od surowego wyniku wydatku spoczynkowego, w przeciwnym przypadku wartości będą zawyżone. Korygowanie wydatku energetycznego można przeprowadzić zgodnie z normą ISO 8996 lub np. z wzorami podanymi przez Payne’a [1].

Oceniając ciężkość pracy. Należy też pamiętać, że klasyfikację tę opracowano, przyjmując, że pracę zawodową wykonują ludzie o przeciętnej wydolności fizycznej, którzy podczas jej wykonywania nie przekraczali 30% swych maksymalnych możliwości. Dla osób, których wydolność fizyczna jest niższa, wykonywanie pracy o określonej ciężkości będzie stanowiło oczywiście większe obciążenie. Będą oni ponosili większy koszt biologiczny.

Galeria

Zobacz więcej