Doskonalenie systemów zarządzania BHP z uwzględnieniem wymagań normy PN-ISO 45001:2018. Cz. I

W cyklu comiesięcznych artykułów omówione zostaną wymagania i wytyczne do stosowania normy PN-ISO 45001:2018. 11 marca 2021 r. zastąpi ona funkcjonujące w tym zakresie normy PN-N-18001:2004 oraz OHSAS 18001:2007.

Zapowiadana na czerwiec 2019 r. publikacja normy PN-ISO 45001:2018 w języku polskim niestety została przesunięta na październik 2019 r. Powodami opóźnienia były m.in.:

• zwiększona liczba spotkań roboczych,
• różnica zdań przedstawicieli Komitetu Technicznego nr 276 ds. zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy przy Polskim Komitecie Normalizacyjnym podczas uzgadniania treści ostatecznej wersji polskiej normy PN-ISO 45001:2018.

Dyskusja dotyczyła głównie prawidłowego tłumaczenia na język polski poszczególnych sformułowań, a przede wszystkim ostatecznego brzmienia tytułu normy. Dla przypomnienia oryginalna, angielska wersja tytułu normy brzmi Occupational health and safety management systems – Requirements with guidance for use. Zdaniem przedstawicieli Stowarzyszenia PF ISO 45000 możemy tłumaczyć go jako Systemy zarządzania bezpieczeństwem i ochroną zdrowia w pracy (akronim SZBiOZ). Tłumaczenie to dokładnie oddaje sens sformułowania w języku angielskim i jest zbieżne z zawartością normy ISO 45001:2018 oraz typowym zestawem elementów systemu zarządzania działaniami w obszarze bezpieczeństwa zawodowego i ochrony zdrowia w pracy.

Pozostali członkowie Komitetu Technicznego nr 276 interpretowali tytuł normy jako Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (akronim SZBHP). Uzasadniali, że sformułowanie takie funkcjonuje powszechnie w Polsce w wymaganiach prawnych związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy oraz w innych normach i różnego rodzaju dokumentach, materiałach i informacjach w tym obszarze. Ponadto określenie „bezpieczeństwo i higiena pracy” oraz skrót BHP stosuje się w Polsce w nazwach zawodów takich jak: pracownik służby BHP, specjalista BHP czy technik BHP, które wykonują dziesiątki tysięcy osób. Po wielu dyskusjach w wyniku głosowania członków Komitetu Technicznego wybrano propozycję – systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (SZBHP).

Bać się czy nie nowej normy PN-ISO 45001:2018?

Z rocznego (tj. od daty publikacji) doświadczenia opartego na dokonanych wdrożeniach i przeprowadzonych audytach wynika, że nie ma powodów do obaw. Jednakże nowe podejście procesowe oparte na zarządzaniu ryzykami i szansami oraz uszczegółowienie lub rozwinięcie elementów normy PN-ISO 45001:2018 w stosunku do obecnie funkcjonujących mogą przysporzyć kłopotów zarówno stronie wdrażającej, jak i audytującej. Wymagania zawarte w punkcie 4.4 System zarządzania BHP – dotyczące „włączenia w SZBHP niezbędnych procesów i ich wzajemnych oddziaływań zgodnie z wymaganiami normy” czy wymagania punktu 5.4 normy dotyczące „konsultacji i współudziału pracowników” mogą być tego przykładem. W kolejnych artykułach przedstawimy interpretacje i wyjaśnienia poszczególnych punktów normy.

Wprowadzenie do wymagań i wytycznych PN-ISO 45001:2018

Wprowadzenie zawarte w normie PN-ISO 45001:2018 odnosi się do celów i zamierzonych wyników, jakie organizacja powinna osiągnąć poprzez wdrożenie, utrzymanie i doskonalenie systemu zarządzania BHP. To organizacja ponosi odpowiedzialność za zdrowie i bezpieczeństwo pracowników i innych osób, na które mogą wpływać jej działania. Ta odpowiedzialność obejmuje promowanie i ochronę zdrowia fizycznego i psychicznego, na które w nowej normie położono szczególny nacisk. Podstawowym zamierzeniem systemu zarządzania BHP jest dostarczenie narzędzi do zarządzania ryzykiem i szansami związanymi z BHP. Celem i oczekiwanym wynikiem systemu zarządzania BHP jest zapobieganie urazom i dolegliwościom zdrowotnym związanym z pracą oraz zapewnienie bezpiecznych i zdrowych miejsc pracy. Dlatego też wyeliminowanie zagrożeń i zminimalizowanie ryzyka związanego z BHP poprzez podjęcie skutecznej profilaktyki i zastosowanie środków ochronnych jest kluczowym działaniem organizacji w ramach systemu zarządzania BHP.

Wdrożenie i utrzymanie systemu zarządzania BHP to dla organizacji – jak to określono w normie – decyzja strategiczna i operacyjna. Decyzja, której sukces zależy nie tylko od osób biorących udział we wdrożeniu i utrzymaniu systemu zarządzania BHP, ale również zaangażowania i udziału wszystkich członków organizacji, bez względu na pełnione funkcje i poziom w strukturze organizacyjnej. Norma podkreśla w sposób jednoznaczny, że jej przyjęcie nie gwarantuje samo w sobie:

• zapobiegania urazom związanym z pracą i dolegliwościom zdrowotnym pracowników,
• zapewnienia bezpiecznych i zdrowych miejsc pracy,
• automatycznej poprawy wyników w zakresie BHP.

Galeria