Kapitał psychologiczny w pracy (i nie tylko)

Każdy z pracowników i pracodawców posiada kapitał psychologiczny. Na czym on polega i jak o niego dbać?

Czym jest kapitał psychologiczny? Nasze zasoby mogą mieć różną postać, wartość oraz możliwość ich „lokowania i pomnażania”. Dysponujemy kapitałem ekonomicznym, zgromadzonym dzięki zawodowym (i pozazawodowym) wysiłkom. Starania i inwestycje w relacje międzyludzkie pozwalają ludziom „uskładać” określony kapitał społeczny – potencjał, który od zawsze przedstawiał znaczącą wartość dla jednostki. Z. Mockałło [3] twierdzi, że miejsce pracy jest ważnym źródłem budowania kapitału społecznego. W efekcie spotkania się różnych ludzi, o odmiennych osobowościach, rolach i funkcjach społecznych rośnie między nimi zaufanie, zawiązują się stabilne i wspierające relacje, wieloletnie przyjaźnie.

Kapitał społeczny to istotny zysk z pracy zawodowej. Potwierdzają to wyniki badań. Zaobserwowano, że rosnący poziom indywidualnego kapitału społecznego pracowników sprzyjał zachowaniu dobrego stanu zdrowia, natomiast niskiemu lub obniżającemu się poziomowi indywidualnego kapitału społecznego towarzyszyło większe ryzyko pogorszenia stanu zdrowia. Kapitał społeczny oddziałuje na poczucie przynależności, proaktywność czy partycypację pracowników. Wykazano, że poziom zaufania interpersonalnego w miejscu pracy (czyli jeden z komponentów kapitału społecznego) pozostaje w relacji z ogólnym zadowoleniem z życia. Wartość kapitału społecznego w miejscu pracy wynika z faktu, że sprzyja dobrostanowi pracowników, ich osobistemu wzrostowi, jak również służy rozwojowi firmy.

Jesteśmy także w posiadaniu kapitału kulturowego, kształtowanego poprzez procesy socjalizacyjne i udział w życiu społecznym. Na co dzień dysponujemy również kapitałem psychologicznym, zasobem o szczególnym znaczeniu dla dobrostanu i jakości życia człowieka.

Przeczytaj także: Innowacyjne technologie w szkoleniach BHP

Od psychologii pozytywnej wszystko się zaczęło

Pojęcie „kapitału psychologicznego” wiąże się ideą psychologii pozytywnej, zainteresowanej mocnymi stronami człowieka. Psychologia pozytywna konfrontuje się z jednostronnym, płaskim wizerunkiem człowieka, słabego, uwikłanego w sieć deficytów, a także patologii. Oponuje wobec rozumienia jednostki jako istoty chorej, negatywnej, zmagającej się z problemami czy zaburzeniami [1]. W odróżnieniu od modelu chorobowego (ang. disease model) psychologia pozytywna dąży do odkrycia i wzmacniania silnych stron jednostki, jej odwagi, odpowiedzialności, życzliwości czy posiadanych kompetencji międzyludzkich. Wszystko to są siły, które zabezpieczają człowieka przed dolegliwościami, uczestniczą i wspierają w rozwoju, w codziennym życiu, w różnych jego przejawach i odsłonach [2].

Nadrzędnym celem psychologów pozytywnych jest pomoc człowiekowi w osiągnięciu poczucia spełnienia, odnalezieniu sensu życia, uczynieniu go pełniejszym i bardziej wartościowym. Starania badaczy zmierzają w kierunku odkrycia, wzmacniania i doskonalenia jednostkowych kompetencji. Psychologia pozytywna pragnie wesprzeć człowieka w dążeniu do doświadczenia szczęścia, zadbać o jego dobrostan, niezależnie od wieku czy stanu zdrowia [4].

Na gruncie tej myśli pojawiła się koncepcja kapitału psychologicznego (ang. psychological capital, PsyCap ‒ spotyka się skrót PsyCap [2, 5] lub PsychCap [6]). To wewnętrzny zasób człowieka obejmujący: poczucie własnej skuteczności (ang. self-efficacy), optymizm, (ang. optimism), nadzieję (ang. hope) i odporność (ang. resilience) [7].

Galeria