Co warto wiedzieć o urlopach wypoczynkowych?

Przepisy o urlopach wypoczynkowych zawierają kilka uprawnień, o których najczęściej przypominamy sobie dopiero w okresie wakacyjnym. Pierwszym z nich jest prawo pracownika do co najmniej jednej części wypoczynku trwającej nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych. Urlop to nie tylko prawo pracownika, ale w dłuższej perspektywie również benefity dla pracodawcy.

Według raportu „Zdrowie psychiczne w miejscu pracy” opracowanego przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, pracownicy, którzy regularnie korzystają z urlopu mają o 25% mniejsze ryzyko wystąpienia objawów wypalenia zawodowego. Chociaż dłuższa przerwa od pracy jest bardzo ważna dla naszego zdrowia, wielu pracowników zaniedbuje jednak urlopy i nie przykłada uwagi do tego, aby prawidłowo wypocząć. Niektórzy wręcz popadają w skrajność i nie wykorzystują przysługujących dni wolnych starając się przez to udowodnić pracodawcy, że obowiązki służbowe są dla nich priorytetem, a ich stała obecność w firmie niezbędna. Jak na takie podejście reaguje nasz organizm?

– Urlop jest niezbędny dla utrzymania prawidłowej kondycji psychicznej i fizycznej. Wg badań osoby niewypoczywające są narażone na o 30% większe ryzyko zawału od pracowników regularnie korzystających z urlopów. Według badań przeprowadzonych przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, 68% pracowników zgłasza, że regularne korzystanie z urlopu wpływa pozytywnie na ich zdrowie fizyczne. Natomiast wskaźnik GUS dot. zachorowalności na choroby związane ze stresem, takie jak nadciśnienie tętnicze, obniżył się o 15% wśród pracowników, którzy regularnie korzystają z urlopu. Jako korzyści wynikające z urlopu należy wymienić więc redukcję stresu i poprawę zdrowia psychicznego pracowników, zwiększony poziom energii i motywacji, co przekłada się na wydajność pracy, jak również regenerację emocjonalną i zwiększenie satysfakcji z życia zawodowego. Potwierdzają to badania przeprowadzone przez IBRiS wśród pracowników, z których aż 82% wskazało, że urlop ma pozytywny wpływ na ich zdrowie psychiczne – mówi Karolina Garbowicz, ekspert ds. bezpieczeństwa pracy W&W Consulting.

Niewykorzystany urlop z poprzedniego roku

Pracownicy, którzy chcą skorzystać z urlopu w okresie wakacyjnym, a mają jeszcze niewykorzystany urlop z poprzedniego roku, mogą starać się o wybranie zaległego urlopu do końca września. Na udzieleniu zaległego urlopu powinno zależeć także pracodawcom, ponieważ nieuzasadnione nieudzielenie urlopu wypoczynkowego do końca września kolejnego roku może wiązać się z karą nałożoną przez inspekcję pracy.

– Pracodawcy z kolei muszą pamiętać o tym, że wybór terminu urlopu wypoczynkowego nie jest jednostronną decyzją pracownika, a pracodawca zawsze musi wyrazić zgodę na skorzystanie z urlopu. Dlatego jeśli pracownik planuje urlop w konkretnym terminie, a pracodawca ma ważne, obiektywne powody, aby zatrzymać w tym czasie pracownika w pracy, może odmówić udzielenia urlopu i zaproponować wypoczynek w innym terminie. Skorzystanie przez pracownika z urlopu bez zgody pracodawcy będzie nieusprawiedliwioną nieobecnością i może się wiązać nawet z dyscyplinarnym rozwiązaniem umowy o pracę. W uzasadnionych przypadkach pracodawca może także przywołać do pracy pracownika przebywającego na urlopie. Musi to jednak być sytuacja wyjątkowa. Podczas niej zagrożony jest ważny interes firmy, a pracownik nie może być zastąpiony przez innego zatrudnionego. W takim przypadku pracownik może domagać się od pracodawcy zwrotu kosztów poniesionych w związku z przerwanym urlopem oraz udzielenia urlopu w innym terminie – wyjaśnia adwokat CMS Maciej Andrzejewski, specjalizujący się w prawie pracy.

Prace dorywcze, sezonowe i praktyki wakacyjne

Okres wakacyjny to także czas większej liczby krótkich, sezonowych umów z zatrudnionymi. Zwiększone zapotrzebowanie na pracę np. w gastronomii albo programy praktyk letnich to najbardziej popularne przykłady sytuacji, w których firmy oferują krótkoterminowe umowy. Firmy często proponują kandydatom umowy cywilnoprawne – zlecenie albo umowę o dzieło. Należy pamiętać, że taka praktyka nie zawsze jest właściwa i nawet krótki, np. 2-miesięczny angaż może przekształcić się w stosunek pracy.

– Decydujące w tym zakresie będzie to, czy praca w ramach zawartej umowy cywilnoprawnej jest wykonywana w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy. W szczególności należy zwrócić uwagę na to, czy praca jest wykonywana pod stałym nadzorem i zgodnie z instrukcjami przełożonego, w ściśle ustalonym miejscu i czasie. Im większa swoboda zatrudnionych w zakresie sposobu, ale także czasu i miejsca wykonywania pracy, tym większe prawdopodobieństwo, że umowa cywilnoprawna jest właściwa. Istotne znaczenie ma też to, czy osoba wykonująca pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej ma kolegów/koleżanki, którzy wykonują dokładnie te same zadania, ale na podstawie umowy o pracę – dodaje adwokat CMS Maciej Andrzejewski, specjalizujący się w prawie pracy.

Chociaż zleceniobiorcy nie mają zagwarantowanego prawa do urlopu wypoczynkowego, w praktyce firmy często udzielają takim osobom dni wolnych. O tym, czy za czas urlopu zatrudniony zachowa prawa do wynagrodzenia decyduje firma. Należy jednak pamiętać, że płatne urlopy są elementem typowym dla stosunku pracy i w określonych okolicznościach mogą zwiększać ryzyko ustalenia stosunku pracy.

Źródło: W&W Consulting

Przeczytaj również: Dodatkowe urlopy i uprawnienia pracowników – na co muszą przygotować się firmy

Galeria