Urlop wypoczynkowy. Uprawnienie pracownika czy obowiązek pracodawcy?

Problematyka urlopu na żądanie

Urlop na żądanie budzi kontrowersje, niejednokrotnie można też spotkać się z mylnym jego rozumieniem jako urlopu istniejącego obok przewidzianych w Kodeksie pracy 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego bądź z podejściem, że samo zgłoszenie pracodawcy chęci skorzystania z urlopu na żądanie jest jednoznaczne z udzieleniem go i nie wymaga zgody pracodawcy w tym zakresie.

Co do zasady pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu na żądanie w terminie wskazanym przez pracownika, co należałoby wywodzić ze stanowczego brzmienia użytego w art. 167² k.p. zwrotu „pracodawca jest obowiązany udzielić”. Nie ma on jednak charakteru bezwzględnego. Orzecznictwo Sądu Najwyższego ugruntowało się w kierunku możliwości odmowy udzielenia urlopu na żądanie, gdy podstawą takiej decyzji jest zarzut nadużycia prawa przez pracownika (art. 8 k.p.) lub udzielenie tego urlopu wiązałoby się z zagrożeniem istotnych interesów pracodawcy⁷. Urlop na żądanie to nie kolejny rodzaj urlopu, cztery dni urlopu na żądanie wliczają się do puli urlopu wypoczynkowego.

Tym samym jeżeli pracownik uprawniony jest do 26 dni urlopu wypoczynkowego, to możliwość skorzystania z 4 dni urlopu na żądanie w roku kalendarzowym nie zwiększa go do 30 dni.

Odpowiedzialność pracodawcy

Praktyka pokazuje, że przepisy dotyczące urlopu wypoczynkowego nie ograniczają kreatywności pracodawców. Wizyty pracowników w Państwowej Inspekcji Pracy często wynikają z nadużywania przez pracodawców swojej pozycji, na przykład poprzez uzupełnianie brakującego w danym miesiącu wymiaru czasu pracy urlopem wypoczynkowym wbrew woli pracowników czy też zmuszaniem pracowników do składania wniosków urlopowych za czas niezawinionego przez pracownika przestoju. Wydaje się, że świadomość pracowników jest coraz większa, jednak z obawy przed utratą pracy często nie zwracają uwagi pracodawcy, dając tym samym przyzwolenie na łamanie przepisów.

Przypisy

1.  M. Jaroszewska, Urlopy wypoczynkowe, Warszawa 2009, s. 71.
2.  S. Koczur, Faktyczne możliwości realizacji pracowniczego prawa do nieprzerwanego wypoczynku, MPP 9/2015, s. 465.
3.  Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2006 r., sygn. akt I PK 124/05.
4.  Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2000 r., sygn. akt PKN 121/00.
5.  Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. 2022 poz. 530).
6.  Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2001 r., sygn. akt I PKN 367/00.
7.  Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2013 r. SNO 29/13.

Artykuł ukazał się w marcowym numerze „Inspektora Pracy”.

Źródło: Państwowa Inspekcja Pracy

Przeczytaj również: Dodatkowe urlopy i uprawnienia pracowników – na co muszą przygotować się firmy

Galeria