Pracujesz z substancjami chemicznymi i toksycznymi? Dowiedz się, czy grozi ci rak pęcherza moczowego

Jednym z najczęstszych nowotworów wśród mężczyzn w Polsce jest rak pęcherza moczowego. Pod względem liczby zachorowań plasuje się on tuż za rakiem prostaty, płuca i jelita grubego. Ryzyko zapadalności na ten nowotwór wzrasta wraz z wiekiem. Szczególnie narażone są osoby nadużywające nikotyny, ale także pracownicy branży przemysłowej, którzy mają styczność z substancjami chemicznymi lub toksycznymi.

Na raka pęcherza moczowego może zachorować każdy, jednak cztery razy częściej występuje on u mężczyzn. Pomimo dostępnych wyników badań naukowych dotyczących liczby chorych, świadomość społeczna względem czynników ryzyka, badań przesiewowych i profilaktyki pozostaje na niskim poziomie. Tymczasem dane epidemiologiczne są niepokojące – dziennie diagnozę „raka pęcherza moczowego” słyszy siedemnaście osób [1]. Rak pęcherza moczowego – jak się przed nim chronić?

Toksyny, które mogą być jedną z przyczyn zachorowań

Ryzyko zachorowania na raka pęcherza moczowego rośnie wraz z wiekiem i występuje najczęściej u mężczyzn między 60. a 80. rokiem życia. Zdrowiu nie służy również palenie papierosów – ok. 55 proc. chorych było lub jest palaczami. Jednak grupą szczególnie narażoną na zachorowanie na ten rodzaj nowotworu są także osoby pracujące w branżach związanych z chemikaliami bądź toksynami.

W Polsce przemysł chemiczny jest jednym z najważniejszych sektorów gospodarki. Dane GUS z 2022 roku mówią, że pracownicy tej branży stanowią aż 12 proc. całkowitego zatrudnienia w przemyśle w Polsce [2]​. Statystyki zachorowalności na raka pęcherza moczowego różnią się w zależności od zawodu, w jakim pracują osoby narażone na szkodliwe chemikalia. Najwyższe ryzyko zachorowań obserwuje się wśród pracowników przemysłu gumowego i farbiarskiego. Jednak ekspozycja na różne niebezpieczne substancje, w tym np. barwniki, jest powszechna także w przemyśle skórzanym, tekstylnym i metalowym. Kolejne grupy ryzyka stanowią pracownicy sektora petrochemicznego i produkującego materiały drukarskie, a nawet fryzjerzy. Toksyny, które przedostają się do ich organizmów gromadzą się w moczu, gdzie długotrwale oddziałują na nabłonek urotelialny, co w konsekwencji może prowadzić do choroby nowotworowej. Szacuje się, że substancje używane w przemyśle chemicznym są czynnikiem odpowiadającym za 20-27 proc. przypadków raka urotelialnego.

Przeczytaj również: Ochrona radiologiczna współcześnie. Ochrona pracowników medycznych i pacjentów

Edukacja i zwiększanie świadomości pracowników

Profilaktyka jest kluczowa dla bezpieczeństwa zdrowotnego osób pracujących w przemyśle ściśle związanym z chemikaliami. Osoby mające styczność z substancjami toksycznymi powinny monitorować swój stan zdrowia poprzez regularne badania diagnostyczne (badanie ogólne moczu, USG, itp.) oraz wczesne reagowanie na ewentualne niepokojące objawy. Krwiomocz, trudności w oddawaniu moczu, ból w dole brzucha i/lub okolicy lędźwiowej to symptomy, które powinny niepokoić ponieważ mogą być oznakami raka urotelialnego.

– Potrzebujemy zwiększyć świadomość społeczną i szerzyć edukację na temat raka pęcherza moczowego wśród wszystkich grup. Szczególnie ważne jest jednak, by mówić do osób, które z racji wykonywanego zawodu mają ograniczone możliwości unikania substancji rakotwórczych, czyli osób pracujących z czynnikami chemicznymi, wyziewami rafineryjnymi, wulkanizacyjnymi. I oczywiście nie zapominać o palaczach. Rak pęcherza moczowego początkowo przebiega bezobjawowo. Krwiomocz często jest jego pierwszym objawem. Lekarze urolodzy mają narzędzia, by zdiagnozować chorobę w jej wczesnym stadium – są one dostępne w ramach świadczeń zdrowotnych Narodowego Funduszu Zdrowia. To przede wszystkim regularne badania moczu czy USG dróg moczowych. Te badania nie bolą, więc nie należy się ich obawiać, a mogą uchronić przed przeoczeniem choroby i stworzyć szansę na zastosowanie znikomo inwazyjnych (mało okaleczających) sposobów leczenia w razie wykrycia nieprawidłowości na wczesnym etapie  – mówi prof. dr hab. n. med. Piotr L. Chłosta, kierownik Katedry i Kliniki Urologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum (UJ CM) w Krakowie.

Ważna jest również rola pracodawcy – zapewnienie odpowiednich środków ochrony osobistej, takich jak rękawice, maski i odzież ochronna, które minimalizują kontakt z niebezpiecznymi substancjami. Ponadto przykładanie wagi do przestrzegania zasad higieny w miejscu pracy, jak również organizowanie obowiązkowych szkoleń BHP.

Kampania „Krwiomocz? Działaj!”

Z inicjatywy Fundacji Wygrajmy Zdrowie trwa kampania edukacyjna KRWIOMOCZ? DZIAŁAJ!, która ma na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa, wiedzy pacjentów i zwrócenie uwagi lekarzy na tę chorobę.

– „Krwiomocz? Działaj!” nie jest jedynie hasłem przewodnim. Dla nas to wezwanie do działania, mobilizacja społeczeństwa, a jednocześnie wyraz naszego zaangażowania w walkę z rakiem pęcherza. Chcemy, aby każdy zrozumiał, jak kluczową rolę we wczesnym wykrywaniu raka urotelialnego odgrywa profilaktyka – powiedział Szymon Chrostowski, Prezes Fundacji Wygrajmy Zdrowie. – Jestem głęboko przekonany, że edukacja społeczna i wczesna diagnostyka są kluczowymi elementami walki z rakiem urotelialnym. Nasza kampania ma na celu dotarcie do jak największej liczby osób, przekazanie im rzetelnej wiedzy na temat tej choroby oraz zachęcenie do regularnych badań profilaktycznych – dodaje.

W ramach kampanii funkcjonuje strona www.krwiomoczdzialaj.pl, gdzie można znaleźć najważniejsze informacje dotyczące profilaktyki raka urotelialnego, głównych czynników ryzyka, narażenia zawodowego, dostępnych metod leczenia, komentarze ekspertów czy interaktywną mapę z listą ośrodków, zajmujących się leczeniem.

Do regularnych badań profilaktycznych zachęcają ambasadorzy kampanii – aktor Jacek Borkowski oraz dziennikarz Zbigniew Urbański. Kampanię wspiera Astellas Pharma Sp. z o.o.

***

Celem kampanii KRWIOMOCZ? DZIAŁAJ! zainicjowanej przez Fundację Wygrajmy Zdrowie, jest zwiększenie świadomości społeczeństwa, wiedzy pacjentów i zwrócenie uwagi lekarzy na tę chorobę. W ramach kampanii prowadzone są działania edukacyjne na stronie www.krwiomoczdzialaj.pl, gdzie można znaleźć najważniejsze informacje dotyczące profilaktyki raka urotelialnego, głównych czynników ryzyka, narażenia zawodowego, dostępnych metod leczenia, komentarze ekspertów czy interaktywną mapę z listą ośrodków, zajmujących się leczeniem.

[1] Za Krajowym Rejestrem Nowotworów, https://onkologia.org.pl/pl, dostęp: 11.07.2024 r.

[2] https://pipc.org.pl/en/chemical-industry-in-poland/, dostęp: 25.06.2024 r.

Źródło: Fundacja Wygrajmy Zdrowie

Galeria