Najciekawsze zmiany ciągle przed nami

Rok 2025 dopiero w połowie, a już przyniósł zmiany w prawie pracy, które wpłyną zarówno na pracowników, jak i na pracodawców. Nowe regulacje obejmują chociażby wydłużenie urlopów macierzyńskich dla rodziców wcześniaków czy dzień wolny od pracy w Wigilię. Zapowiedzi kolejnych zmian przewidują możliwość zaliczania stażu na kontraktach cywilnoprawnych do uprawnień na etacie – komentuje Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki, dodając, że niebawem mogą nas czekać również inne nowe rozwiązania, dotyczące bezpośrednio Państwowej Inspekcji Pracy.

Może Cię także zainteresować: Ochrona indywidualna w praktyce – dobór i zastosowanie ŚOI kluczem do bezpieczeństwa w miejscu pracy.

Szef Inspekcji Pracy pytany, czy obecny natłok zmian w prawie pracy oznacza rewolucję, odpowiada:

– Pod względem liczby zmian w Kodeksie pracy najbardziej rewolucyjny był rok 2023. Wtedy uregulowana została praca zdalna i kontrole trzeźwości w pracy, wdrażaliśmy dyrektywę w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, czyli tzw. work-life-balance, pojawiły się dodatkowe dwa dni urlopu z powodu siły wyższej czy nowy urlop opiekuńczy. Myślę jednak, że najciekawsze ciągle przed nami. Świadczą o tym zmiany, jakie odnotowujemy ostatnio na naszym rynku pracy.

Zeszły rok zamknął się bowiem w statystykach Państwowej Inspekcji Pracy swoistym rekordem. Chodzi o kwotę 270 milionów złotych niewypłaconych wynagrodzeń należnych pracownikom. 74 tysiące pracowników nie otrzymało wypłat. Rok wcześniej ta kwota wynosiła znacznie mniej, bo „tylko” 135 milionów…

– Mam nadzieję, że to był taki rok incydentalny, chwilowy kryzys związany z tym, co się dzieje na świecie. Najczęstszą przyczyną był brak środków, utrata płynności finansowej.

Warto przypomnieć, że we wrześniu 2024 roku część Polski została dotknięta potężną klęską żywiołową i musiała się zmierzyć z powodzią, a następnie z jej skutkami.

– Monitorowaliśmy tę tragiczną sytuację na bieżąco. W miarę możliwości nieśliśmy pomoc powodzianom – wspomina Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki.

Państwowa Inspekcja Pracy uruchomiła wtedy specjalną infolinię dla powodzian. Na stronie internetowej na bieżąco pojawiały się informacje i wyjaśnienia inspirowane pytaniami z infolinii. Okręgowe inspektoraty pracy uruchomiły specjalne punkty pomocy prawnej dla powodzian.

W tym samym czasie polscy ustawodawcy mierzyli się z nowymi regulacjami, znanymi jako ustawa o ochronie sygnalistów. Główny Inspektorat Pracy aktywnie włączył się w propagowanie idei ochrony osób zgłaszających naruszenia oraz w akcję edukacyjną w tym zakresie. Ogromnym zainteresowaniem cieszyły się bezpłatne webinary i konferencje. 25 września 2024 roku została uruchomiona przez Państwową Inspekcję Pracy specjalna infolinia dla sygnalistów. Ukazała się także specjalna broszura opracowana przez Głównego Inspektora Pracy Marcina Staneckiego „Sygnaliści – prawa i obowiązki. Materiał informacyjny dla pracodawców i pracowników”. Jest ona dostępna bezpłatnie w wersji tradycyjnej, papierowej, a także do pobrania w wersji elektronicznej na stronie internetowej urzędu.

Agnieszka Szczygielska,
dyrektorka Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego

Miniony rok pokazał, że Państwowa Inspekcja Pracy – pod kierownictwem pana Marcina Staneckiego – dynamicznie umacnia swoją pozycję. To instytucja nowoczesna, otwarta na dialog z pracodawcami i skupiona na działaniach prewencyjnych.

Z perspektywy CIOP-PIB szczególnie doceniamy inicjatywy Inspekcji, które odpowiadają na aktualne potrzeby pracowników i pracodawców. Ważna jest także otwartość na współpracę z nauką i partnerami społecznymi.

Na uwagę zasługuje również dobrze prowadzona polityka informacyjna. Instytucja konsekwentnie buduje swój wizerunek jako świadoma swojego wpływu na społeczeństwo.

W ostatnich miesiącach media szeroko komentowały propozycję nowego uprawnienia dla inspektorów pracy. Chodzi o możliwość przekształcenia umów cywilnoprawnych w umowę o pracę – oczywiście tylko w uzasadnionych przypadkach.