Marcin Stanecki: Inspektor działa w imieniu państwa i musi mieć w ręku odpowiednie narzędzia

Jakie działania podejmuje Inspekcja, aby lepiej dostosować przepisy BHP do nowych form zatrudnienia, np. pracy platformowej, freelancingu czy pracy zdalnej?

Bardzo często inspektorzy są pierwszymi przedstawicielami państwa, którzy muszą formalnie zmierzyć się z nowymi zjawiskami na rynku pracy. Nasze doświadczenia są przekładane na wnioski legislacyjne kierowane do właściwych resortów. Inspekcja nie posiada inicjatywy ustawodawczej, więc tylko pośrednio może inicjować pewne rozwiązania albo uczestniczy w ich tworzeniu jako instytucja mająca pewne praktyczne doświadczenia i obserwacje dotyczące nowego problemu.

Czy widzi pan zagrożenia związane z cyfrowym nadzorem pracowników (monitoring, śledzenie aktywności) w kontekście higieny pracy i zdrowia psychicznego?

Niewątpliwie kwestie wykorzystania nowoczesnych technologii na potrzeby monitoringu, śledzenia aktywności czy wydajności pracownika są istotnym zagadnieniem w kontekście relacji między stronami stosunku pracy. Jednak problemem w tym przypadku nie są zagrożenia zdrowia i życia pracownika, a ochrona jego prywatności czy szeroko pojętych dóbr osobistych. Oczywiście rozumiem pokusę wykorzystywania przez pracodawców takich technologii, bo mogą im one przynieść korzyści. Ich stosowanie można czasem uzasadniać troską o zdrowie pracownika, należy jednak bardzo ostrożnie je wprowadzać. Godność pracownika i jego dobra osobiste są ważniejsze niż doraźny zysk.

W jakich branżach w ostatnich latach najczęściej naruszano przepisy BHP i jakie wnioski można z tego wyciągnąć?

Jedną z najbardziej niebezpiecznych branż w naszym kraju jest sektor budowlany. Regularnie prowadzimy tam szerokie działania kontrolne i prewencyjne. Nasza aktywność kierowana jest zarówno do pracodawców, jak i pracowników tej branży. Nasze dane pokazują, że konsekwentne działania przynoszą efekty. Trzy lata temu odnotowaliśmy w tej branży aż 99 wypadków ze skutkiem śmiertelnym, a w zeszłym roku liczba takich wypadków zmalała do 49. To wciąż o wiele za dużo tragedii, które wydarzają się w czasie pracy. Na szczęście widać, że te liczby maleją. Jestem głęboko przekonany, że w jakiejś części jest to efekt naszych działań, nie tylko kontrolnych, ale także prewencyjnych, szkoleniowych i edukacyjnych.

Duże inwestycje realizowane przez znane firmy budowlane z reguły prowadzone są w sposób bezpieczny. Są opracowane procedury, zapewniony właściwy sprzęt, zbiorowe i indywidualne środki ochrony. Nawet podwykonawcy poddawani są nadzorowi, by budowa była bezpieczna. Na dużych budowach też są nieprawidłowości, ale widać pewną zmianę systemową w zakresie organizacji pracy z uwzględnieniem jej bezpieczeństwa. Zdecydowanie gorzej wygląda poziom bezpieczeństwa na małych budowach. Tam jest dramat. Często prace wykonują przypadkowi ludzie, bez doświadczenia, szkoleń i świadomości zagrożeń. Rutyna, brak służb BHP i oszczędności na środkach ochrony skutkują wypadkami. Wniosek z tych diagnoz jest jeden – konsekwentny nadzór, kontrole, a także prewencja. Zapewniam, że nie odpuszczę i będę robił wszystko, by zmienić obraz polskich placów budów. Zresztą inspektorzy pracy mogą liczyć na wsparcie branży budowlanej, działających w niej organizacji pracodawców, związków zawodowych, a nawet inwestorów.

Czy kontrole PIP ujawniają nowe rodzaje zagrożeń, których wcześniej nie dostrzegano?

Postęp technologiczny to ciągłe źródło nowych, często nie do końca zidentyfikowanych zagrożeń. Wystarczy wyjrzeć za okno. Gdzie nie spojrzeć, trafimy na samochody elektryczne czy instalacje fotowoltaiczne. To nowe technologie i dopiero w praktyce opracowuje się bezpieczne metody pracy przy ogniwach elektrycznych, nowych typach akumulatorów. A to przecież tylko niewielki ułamek technologii, jakie pojawiają się w codziennym życiu. Inspektorzy dzielą się swoimi spostrzeżeniami i doświadczeniami, ale Inspekcja jest tylko jednym z elementów w systemie identyfikacji zagrożeń i opracowywania metod ich ograniczania.