Ergonomia prac spawalniczych

Pozycja ciała spawacza

Ocena pozycji ciała spawacza dokonywana przy użyciu metody OWAS wskazuje, że pozycje ciała przyjmowane przez spawacza zatrudnionego na stanowisku stacjonarnym należą głównie do kategorii 2. lub 3., co z kolei oznacza, że w najlepszym przypadku mogą być one przyczyną dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego i celowe jest wprowadzenie usprawnień ergonomicznych. Pozycje te są z reguły wymuszone, w równej niemal mierze względami technologicznymi, konstrukcją stanowisk, jak i sposobem wykonywania pracy, a czas ich utrzymywania przekracza 30% zmiany roboczej. Można zatem uznać, że obciążenie statyczne na stacjonarnym stanowisku spawacza osiąga poziom przynajmniej średni.

Współwystępowanie znacznego obciążenia dynamicznego i statycznego zwiększa oczywiście ryzyko dolegliwości ze strony układu ruchu. Najbardziej narażone są, jak zwykle w tego rodzaju sytuacjach, kręgosłup, plecy oraz ramiona – z badań kanadyjskich wynika, że na takie dolegliwości skarży się prawie 60% spawaczy (wg „Welding Guide”, March 2013, Manitoba).

Działania usprawniające pracę spawacza

Przedstawione przyczyny problemów zdrowotnych spawaczy w zakresie układu ruchu wskazują jednocześnie najważniejsze kierunki działań usprawniających. W pierwszej kolejności zatem potrzebna jest co najmniej minimalizacja konieczności wykonywania zadań związanych z transportem ręcznym i poprawa pozycji ciała podczas pracy.

W przypadku pierwszego kierunku rozwiązaniem mogą być np. systemy przenośników rolkowych/kulowych, a jeszcze lepiej mechanizacja procesów transportowych – umożliwi to eliminację ręcznego przenoszenia niejednokrotnie bardzo ciężkich i „nieporęcznych” przedmiotów do stanowiska i z niego. Dodatkowo warto jest wyposażyć stanowiska stacjonarne w stoły robocze z regulowaną wysokością (np. z mechanizmem nożycowym) i kątem nachylenia powierzchni roboczej oraz możliwością obrotu wokół osi pionowej. Takie stoły stanowią niemal standard wyposażenia tej grupy zawodowej, polecany przez wszystkie anglojęzyczne poradniki dla spawaczy. Urządzenia takie pozwalają z jednej strony na szybkie dostosowanie wysokości blatu do wzrostu spawacza oraz rozmiarów obrabianych elementów i ułatwiają podnoszenie spawanych materiałów na właściwą wysokość, z drugiej zaś eliminują konieczność chodzenia wokół obrabianego przedmiotu.

Wykorzystanie wyposażenia

Właściwe wykorzystanie takiego wyposażenia wymaga jednak zwiększenia tzw. świadomości ergonomicznej samych spawaczy, czyli właściwego ich przeszkolenia, zaczynając już w szkołach przygotowujących do zawodu.

Niestety, w przypadku spawaczy szkolenie nie do końca zapewnia umiejętność poprawnego (w sensie obciążenia układu ruchu) sposobu wykonywania pracy, koncentrując się na niewątpliwie najważniejszych kwestiach – bezpieczeństwie pracy i jakości jej wykonania, stąd przywołana na wstępie analogia do dentystów i chirurgów. Pomijając oczywiście zagrożenie zdrowia czynnikami fizycznymi i chemicznymi, najważniejszy jest efekt wykonanego zadania, bez względu na wkład obciążenia pozycją ciała czy wysiłkiem dynamicznym. Pamiętajmy jednak, że wszelkie dolegliwości obniżają nie tylko jakość życia osoby ich doświadczającej, zmniejszają także efektywność wykonywanej pracy. Dobrym rozwiązaniem na stanowiskach pracy w pozycji stojącej są ponadto coraz częściej spotykane w polskich przedsiębiorstwach maty przeciwzmęczeniowe – na rynku są dostępne ich wersje przeznaczone na potrzeby spawalnictwa – odporne na spadające iskry i krople metalu.

Galeria

Zobacz więcej