Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia

Badania i pomiary wykonuje się zgodnie z metodami określonymi w Polskich Normach, a w przypadku braku takich norm – metodami rekomendowanymi przez laboratoria, po sprawdzaniu poprawności i zgodności z zadanymi kryteriami (walidacji).

Wyniki badań i pomiarów

Wyniki badań i pomiarów, o których mowa wyżej, pracodawca przechowuje przez okres 3 lat, licząc od daty ich wykonania. Pracodawca niezwłocznie informuje pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o aktualnych wynikach badań i pomiarów oraz udostępnia im te wyniki i wyjaśnia ich znaczenie. Pracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących na stanowisku pracy, którego wzór jest określony w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. (Dz.U. z 2011 r., nr 33, poz. 166).

Pracodawca wpisuje na bieżąco wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów, której wzór jest określony w załączniku nr 2 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. W przypadku likwidacji zakładu pracy pracodawca niezwłocznie przekazuje rejestr oraz kartę właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu, a w odniesieniu do jednostek, o których mowa w Ustawie o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji albo właściwemu komendantowi wojskowego ośrodka medycyny prewencyjnej.

Pracodawca lub podmiot, o którym mowa wyżej, przechowują rejestr oraz karty przez okres 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu. Wyniki badań i pomiarów wpisane do rejestru i karty udostępnia się niezwłocznie pracownikowi, byłemu pracownikowi, ich przedstawicielowi ustawowemu lub pełnomocnikowi na jego pisemne żądanie. Osoba, o której mowa wyżej, może wystąpić do pracodawcy lub podmiotu przechowującego rejestr oraz karty o sporządzenie wyciągów, odpisów lub kopii zawartych w nich wyników badań i pomiarów.

Ocena narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku pracy

Narażenie zawodowe jest to działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy. Narażenie zawodowe złożone jest to działanie na pracownika jednocześnie wielu substancji szkodliwych, znajdujących się w środowisku pracy. Wartość dopuszczalna (normatyw higieniczny) – prawnie ustanowiona średnia wartość stężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia, z którą porównywane są wyniki pomiarów tego czynnika w powietrzu środowiska pracy w celu oceny narażenia pracowników (PN-ISO 4225Ak:1999).

Wskaźnik narażenia (ekspozycji) – jest to wskaźnik liczbowy, charakteryzujący narażenie pracownika na szkodliwą substancję. Oblicza się go na podstawie wyników jej oznaczania w powietrzu w celu porównania z odpowiednią wartością dopuszczalną. Postać i sposób obliczania wskaźnika zależą od strategii pobierania próbek zastosowanej do oceny narażenia (PN-ISO 4225/Ak:1999). Wielkość emisji – jest to masa (lub inny parametr fizyczny) substancji zanieczyszczającej emitowanej do atmosfery w jednostce czasu (PN-ISO 4225:199).

Wskaźnik emisji – jest to stosunek wielkości emisji substancji zanieczyszczającej powietrze w wyniku jakiejś działalności, np. produkcji, do wielkości tej produkcji. Na przykład: liczba kilogramów dwutlenku siarki emitowanych w wyniku wytwarzania jednej tony stali (PN-ISO 4225:1999).

Przykład obliczania wskaźnika narażenia (ekspozycji) przy narażeniu zawodowym złożonym

N – złożony wskaźnik narażenia zawodowego
W₁, W₂, W₃ – składowe wskaźniki ekspozycji
NDS₁, NDS₂, NDS₃ – najwyższe dopuszczalne stężenia

Oblicz złożony wskaźnik narażenia (ekspozycji) przy narażeniu na szkodliwe substancje zawarte w powietrzu, w hali odlewni metali, na podstawie podanych niżej wyników pomiarów (wskaźników ekspozycji). Pomiary wykonano w ciągu zmiany roboczej:

• tlenki żelaza – 2,2 mg/m³ (NDS1 = 5 mg/m³) W1 = 2,2 mg/m³
• tlenki glinu – 0,84 mg/m³ (NDS2 = 2 mg/m³) W1 = 0,84 mg/m³
• tlenki siarki – 0,38 mg/m³ (NDS3 = 1 mg/m³) W1 = 0,38 mg/m³

Odp.: N = 0,44 + 0,42 + 0,38 = 1,24
Wynik świadczy, że osoby zatrudnione w zakładzie pracują w warunkach przekroczenia wskaźnika narażenia zawodowego: N >1.

Czytaj także: Metody ograniczenia lub likwidacji wpływu czynników niebezpiecznych

Galeria