Problematyka ustalenia stosunku pracy zamiast zatrudnienia w oparciu o umowę zlecenie

Co może inspektor?

Wobec powyższego inspektor pracy podczas czynności kontrolnych może stanąć przed osobliwym wyzwaniem, gdy poweźmie wątpliwość, czy dany pracownik nie powinien świadczyć pracy na podstawie umowy o pracę zamiast zatrudnienia w oparciu o umowę zlecenia. W tym miejscu należy się odnieść do kompetencji inspektora pracy w ramach ustalenia istnienia stosunku pracy, które w mojej ocenie obecnie są niewystarczające. Gdy podczas czynności kontrolnych w danym zakładzie pracy inspektor, analizując umowę zlecenia danego pracownika, stwierdzi, że w jej miejsce powinna zostać zawarta umowa o pracę, może w ramach wydawanych środków prawnych skierować do pracodawcy polecenia lub/i wystąpienia o zmianę podstawy prawnej świadczenia pracy.

Wystąpienie nie jest jednak decyzją administracyjną, nie podlega zatem przymusowemu wykonaniu w formie egzekucji administracyjnej. Tym samym inspektor pracy nie ma już dalszych narzędzi, by egzekwować wydany przez siebie środek prawny w sytuacji braku realizacji przez pracodawcę.

Postępowanie w sprawach o wykroczenia

W zakresie posiadanych kompetencji inspektor pracy może również prowadzić postępowania w sprawach o wykroczenia (ukarać pracodawcę za zawarcie umowy cywilnoprawnej, jeśli faktycznie umowa była wykonywana w ramach umowy o pracę). Mogą one zakończyć się nałożeniem mandatu karnego za wykroczenie z art. 281 § 1 pkt 1 k.p. lub skierowaniem wniosku o ukaranie do właściwego sądu rejonowego.

Inspektorzy pracy mają również możliwość wnoszenia powództw, a za zgodą osoby zainteresowanej uczestnictwa w postępowaniu przed sądem pracy w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy (potwierdza to treść art. 33 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIP). Zgodnie z art. 631 k.p.c. w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy inspektorzy pracy mogą wytaczać powództwa na rzecz obywateli, a także wstępować, za zgodą powoda, do postępowania w tych sprawach w każdym jego stadium. Wystąpienie z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy przez inspektora pracy nie wymaga zgody osoby, na rzecz której inspektor pracy występuje. Zgody pracownika wymaga się tylko na wstąpienie inspektora pracy do postępowania w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy.

Liczba wnoszonych powództw o ustalenie stosunku pracy jest marginalna. W obecnej sytuacji dla wielu osób świadczących pracę na podstawie umów zlecenia istotne jest przede wszystkim uzyskiwanie jakiegokolwiek dochodu. W takiej sytuacji forma prawna, na podstawie której wykonuje się pracę, nie jest najistotniejsza. Z poczynionych ustaleń wynika, że takie osoby nie są zainteresowane wytaczaniem powództwa o ustalenie stosunku pracy, a jeśli już do tego dojdzie, często wycofują pozew lub w toku prowadzonego postępowania oświadczają, że nie były zainteresowane zawarciem umowy o pracę. Z tego też względu, jak wynika ze sprawozdań z działalności Państwowej Inspekcji Pracy, w ostatnich latach w czasie kontroli przestrzegania zakazu zastępowania umów o pracę umowami cywilnoprawnymi, pomimo ujawniania nieprawidłowości, inspektorzy pracy stosowali głównie środki prawne w postaci wniosków w wystąpieniach oraz poleceń ustnych.

Galeria