Problematyka ustalenia stosunku pracy zamiast zatrudnienia w oparciu o umowę zlecenie

W myśl przepisów Kodeksu pracy stosunek pracy znajduje swoje uregulowanie m.in. w art. 22 § 1. Zgodnie z jego treścią przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W myśl art. 22 § 11 k.p. zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 to zatrudnienie na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Paragraf 12 tego artykułu wskazuje zaś, że nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy określonych w § 1.

Z kolei zatrudnieniem cywilnoprawnym jest stosunek powstały wskutek zawarcia umowy w trybie przepisów Kodeksu cywilnego, w tym umowy zlecenia, która została uregulowana w treści art. 734-751 k.c. (przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie).

Różnice i podobieństwa

Niestety umowa o pracę i umowa zlecenia mogą charakteryzować się podobnymi cechami, co utrudnia rozróżnienie świadczenia pracy na obu podstawach. W orzecznictwie sądów powszechnych wskazuje się, że zarówno umowa o pracę, jak i umowa zlecenia są umowami starannego działania. Jest to jedyna wspólna cecha obu umów, która nie budzi wątpliwości i pozostaje bez wpływu na ustalenie rodzaju umowy.

Jako cechy występujące zarówno w przypadku umowy o pracę, jak i umowy zlecenia wskazuje się:

• odpłatność pracy (w przypadku umowy zlecenia dopuszczalne jest nieodpłatne zlecenie)
• ciągłość,
• powtarzalność pracy.

Natomiast jako cechy rozróżniające oba stosunki zatrudnienia wskazać można:

• dobrowolność wykonywania pracy (w przypadku umowy zlecenia w orzecznictwie podaje się wzajemne zaufanie jako podstawę umowy zlecenia),
• osobisty charakter pracy,
• podporządkowanie przy świadczeniu pracy,
• miejsce i czas wykonywana pracy,
• ponoszenie ryzyka związanego z realizacją pracy przez pracodawcę lub zleceniodawcę.

Jednakże mimo różnic nie jest łatwo jednoznacznie ustalić, czy mamy do czynienia z umową o pracę czy też umową zlecenia.

Galeria