Prawo pracownika do informacji – wybrane zagadnienia

Nowelizacja Kodeksu pracy, która weszła w życie 26 kwietnia 2023 r., przyniosła istotne zmiany w zakresie obowiązków informacyjnych pracodawców względem pracowników. Nie są to zmiany o charakterze kosmetycznym czy porządkowym. Należy bowiem wskazać, iż liczba nowych informacji dotyczących warunków zatrudnienia, po nowelizacji Kodeksu pracy jest zdecydowanie większa niż te, które znajdują się w informacjach przekazywanych przed nowelizacją przepisów.

Nie jest to oczywiście jedyna kwestia, która się zmieniła w zakresie obowiązków informacyjnych pracodawców względem pracowników. Wprowadzenie zmian dotyczących informacji przekazywanych pracownikom jest natomiast dobrą okazją, by przyjrzeć się tej problematyce szerzej i choćby nakreślić wybrane aspekty prawa pracownika do informacji. Jak zostanie także wskazane, nowe regulacje mają wpływ na obowiązki pracodawców oraz uprawnienia pracowników w szerszym zakresie, co wynika w dużej mierze ze swego rodzaju systemu powiązań między szeregiem przepisów Kodeksu pracy. Na czym polega obecnie obowiązek informowania pracownika?

Nie będą to także rozważania o charakterze czysto teoretycznym, bowiem doświadczenia inspektorów pracy wskazują na to, że może to być zagadnienie trudne i w części przypadków, wymagające wiedzy wykraczającej ponad umiejętności literalnej wykładni poszczególnych przepisów prawa pracy. Prawo pracownika do informacji nie jest jednak czymś stosunkowo nowym, bowiem w polskim porządku prawnym już w okresie międzywojennym obowiązywały przepisy prawa pracy z omawianej materii, jak choćby np. art. 26 Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 marca 1928 r. o umowie o pracę robotników oraz art. 48 i 49 Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 marca 1928 r. o umowie o pracę pracowników umysłowych.

Wpływ regulacji unijnych na polskie przepisy

Niebagatelny wpływ na obowiązujące obecnie w Polsce przepisy prawa pracy i kierunek ich zmian mają regulacje unijne, jak choćby dyrektywa Rady z dnia 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącego informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku pracy (Dyrektywa 91/533/EWG) i Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej.

Biorąc pod uwagę rozległy zakres prawa pracy, nie powinno dziwić, że liczba obowiązków informacyjnych względem pracowników jest stosunkowo duża. Źródłem obowiązków informacyjnych pracodawcy mogą być oczywiście, oprócz Kodeksu pracy, wskazane w art. 9 § 1 Kodeksu pracy przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. 

Niejednokrotnie, okazane w trakcie kontroli akty wewnątrzzakładowe takie jak np. regulamin pracy, zawierają zapisy dotyczące obowiązków informacyjnych, o których także mowa w Kodeksie pracy, ale także wykraczające poza przepisy ustawowe. Źródłem obowiązków informacyjnych może być także umowa o pracę. Na potrzeby dalszych rozważań wskazane jest dokonanie podziału obowiązków informacyjnych, z zastrzeżeniem, że dokonanie pełnej i szczegółowej systematyki wykracza poza zakres niniejszego opracowania. Przede wszystkim obowiązki informacyjne należy podzielić na nazwane i nienazwane. Nazwanymi obowiązkami informacyjnymi są te, które wprost zostały wymienione w źródłach prawa pracy.

Galeria