Zakłady dużego i zwiększonego ryzyka. Dyrektywa Seveso III

Wykluczenia

W pkt 11 preambuły do Dyrektywy Seveso III podkreśla się, że wprowadzenie nowej kwalifikacji substancji niebezpiecznych może mieć niepożądane skutki. Rygorom dyrektywy będą podlegały zakłady, które nie powodują zagrożenia wystąpienia awarii przemysłowej. W związku z tym przyjęto mechanizm proceduralny, umożliwiający wykluczenie danej substancji z wykazu substancji niebezpiecznych. Procedura jest uruchamiana na wniosek państwa członkowskiego. Do wniosku dołącza się odpowiednie uzasadnienie niezbędne do oceny możliwości spowodowania przez substancję niebezpieczną obrażeń oraz szkód. Ostatecznie o wyłączeniu danej substancji z wykazu decyduje Parlament i Rada Europejska w trybie zmiany dyrektywy.

Kwalifikowanie zakładów

Zakłady o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii to nie tylko te, które magazynują i przetwarzają substancje chemiczne o właściwościach toksycznych, wybuchowych i palnych. To również zakłady np. separacji powietrza (ASU) wytwarzające i magazynujące czyste gazy utleniające oraz mieszaniny gazów o potencjale OP (oxidising power) powyżej 23,5%, a także zaliczanych do gazów utleniających. Dyrektywa Seveso III nałożyła również obowiązek wprowadzenia zmian polegających na dodaniu oleju opałowego ciężkiego do grupy substancji ropopochodnych. Ten dodatkowy termin wynikał z faktu kwalifikowania oleju opałowego ciężkiego jako substancji stwarzającej zagrożenie dla środowiska wodnego. Dla tego typu substancji są przypisane ostrzejsze wartości progowe (ZZR: 200 Mg, ZDR: 500 Mg), niż w przypadku substancji ropopochodnych.

Dyrektywa Seveso III wprowadza definicję „zakładu sąsiedniego”. Rozumie się przez to każdy zakład zlokalizowany w takiej odległości od innego zakładu, która zwiększa prawdopodobieństwo i skutki awarii.

Lokalizacje zakładów

Według wykazu Głównego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia 31 grudnia 2020 r. w Polsce zlokalizowanych jest 195 zakładów dużego ryzyka ZDR i 273 zakładów zwiększonego ryzyka ZZD. Rozmieszczenie zakładów z podziałem na województwa zaznaczono na mapie (rys. 1).

Obowiązki zakładów

Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku jest obowiązany do zgłoszenia zakładu do Państwowej Straży Pożarnej oraz Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Zgłoszenie wymagane jest również w przypadku zakończenia eksploatacji lub zamknięcia zakładu. Należy go dokonać co najmniej na 30 dni przed uruchomieniem zakładu lub jego części. Dokładnie tak samo należy postąpić w sytuacji dokonania istotnej zmiany ilości lub rodzaju substancji niebezpiecznej albo jej charakterystyki fizykochemicznej, pożarowej i toksycznej, zmiany technologii lub profilu produkcji.

Prowadzący zakład musi sporządzić program zapobiegania poważnym awariom przemysłowym. Co najmniej raz na 5 lat program zapobiegania awariom podlega zmianom wynikającym ze zmiany stanu faktycznego; postępu naukowo-technicznego; analizy zaistniałych awarii przemysłowych. Jeżeli prowadzący zakład o zwiększonym/dużym ryzyku nie dokonuje zmian, to właściwy organ PSP wzywa do ich dokonania.

System zarządzania bezpieczeństwem

Program zapobiegania poważnym awariom przemysłowym wdrażany jest za pomocą systemu zarządzania bezpieczeństwem. Gwarantuje on odpowiedni do zagrożeń poziom ochrony ludzi i środowiska. System zarządzania bezpieczeństwem oparty jest na ocenie ryzyka i stanowi element ogólnego systemu prowadzenia zakładu. W systemie zarządzania bezpieczeństwem należy m.in. uwzględnić funkcjonowanie mechanizmów umożliwiających systematyczną analizę zagrożeń awarią przemysłową oraz prawdopodobieństwa jej wystąpienia, instrukcje bezpiecznego funkcjonowania instalacji, przewidziane dla normalnej eksploatacji instalacji, a także konserwacji i czasowych przerw w ruchu. Należy uwzględnić najlepsze dostępne praktyki monitoringu funkcjonowania instalacji. Praktyki powinny umożliwiać podejmowanie działań korekcyjnych w przypadku wystąpienia zjawisk stanowiących odstępstwo od normalnej eksploatacji instalacji. Należą do nich zużycie instalacji i korozja jej elementów.

Galeria