Kształtowanie kultury bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na budowie

Analiza wypadków w pracy

Statystyka wypadków nie jest zadowalająca [8]. W 2022 r. zgłoszono do GUS 66 606 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy. W tym 180 osób zostało poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych, natomiast 369 w wypadkach ciężkich. Analizując dane statystyczne GUS, zauważa się, że wśród poszkodowanych:

• dominowali mężczyźni;
• najliczniejszą grupę poszkodowanych stanowiły osoby w wieku 30-49 lat;
• byli pracownicy z małym stażem pracy.

Statystyka wypadków w budownictwie również nie była zadowalająca. Wskaźnik wypadkowości był wysoki i wynosił 3,54. Z analizy danych opracowanych przez inspektorów PIP, dotyczących poszkodowanych w wypadkach przy pracy, wynika, że najbardziej obciążone wypadkami były następujące sekcje PKD: przetwórstwa przemysłowego (34,9%), budownictwa (24,5%), a także handlowa (26,6%).

Na kształtowanie bezpiecznych zachowań na budowie wpływa rozpoznawanie przyczyn zdarzeń powodujących wypadki przy pracy. Analiza tych zdarzeń jest cenna dla działań profilaktycznych, bowiem pozwala zapoczątkować działania zmierzające do poprawy warunków pracy, aby w przyszłości unikać niebezpiecznych incydentów i zapewnić większe bezpieczeństwo pracownikom budowlanym.

Inspektorzy pracy zbadali okoliczności, jak również przyczyny 1920 wypadków przy pracy zaistniałych w 2022 r. i zgłoszonych do Państwowej Inspekcji Pracy [34]. Przyczyny zestawiono według klasyfikacji TOL w tab. 1.

Analizy przyczyn wypadków przy pracy w Polsce wykonane w CIOP-PIB wykazały, że 88% z nich jest związanych z organizacją pracy, a także kulturą bezpieczeństwa, w tym 61% stanowią nieprawidłowe zachowania pracownika [12].

Kultura organizacyjna

Termin „kultura” w literaturze jest wieloznaczny, a w związku z tym odmiennie definiowany przez przedstawicieli różnych nauk w odniesieniu do różnych obszarów aktywności [1-7, 9-12, 14-28, 30, 31].

W odniesieniu do budownictwa kultura zwykle bazuje na ogólnym podejściu do kultury organizacji. Obejmuje ogół wartości, zasad, a także norm współżycia przyjętych przez określoną zbiorowość złożoną z uczestników procesu budowlanego.

Rozpatrując pojęcie „kultury bezpieczeństwa” na budowie, należy nawiązać do pojęcia „kultury organizacyjnej” [12].

Kultura bezpieczeństwa na budowie – kultura BIOZ – jest kształtowana przez: otoczenie zewnętrzne, typ organizacji budowy, a także cechy pracowników budowlanych. Wyróżnić można trzy klasyczne poziomy kultury BIOZ: założenia, normy i wartości, a także artefakty (rys. 1).

Artefakty to wszystkie przedmioty materialne pojawiające się na budowie, zachowania, legendy, a także mity budowlane. Są w pełni obserwowalne i uświadamiane przez pracowników budowy, np. znaki BHP, plakaty dotyczące bezpieczeństwa pracy, środki ochrony.

Wartości występujące w postrzeganiu kultury BIOZ dzielą się na deklarowane i przestrzegane, np. „bezpieczeństwo i zdrowie każdego pracownika” czy „zero wypadków”. Częściowo są nieuświadamiane przez pracowników.

Założenia są trudne do zaobserwowania, a także całkowicie nieuświadamiane. Odnoszą się m.in. do natury ludzi („ludzie są pracowici”), relacji międzyludzkich („stosunki z innymi oparte są na rywalizacji”) czy także natury rzeczywistości („wypadki zawsze będą się zdarzały”).

Galeria

Zobacz więcej