Racjonalne podejście do zarządzania ryzykiem – Zasada ALARP. Aspekt prawny

Na czym polega zasada ALARP i kiedy należy ją stosować? W artykule omówiono kontekst prawny zasady ALARP w polskim porządku prawnym.

Prawa i wolność jednostki, w tym prawo i wolność do podejmowania działalności gospodarczej, mogą być ograniczane wówczas, gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie prawnym dla jego bezpieczeństwa, dla ochrony środowiska, zdrowia albo wolności i praw innych jednostek. Wolność jednej jednostki nie może naruszać wolności innej, dlatego wolność lub dobro jednego muszą być równoważone wolnością lub dobrem drugiego. Jak to wyważyć? Jak mądrze ocenić relację pomiędzy poszczególnymi wolnościami lub dobrami? W jaki sposób np. ustalić właściwą proporcję pomiędzy prawem przedsiębiorcy do wytwarzania i sprzedawania urządzeń technicznych lub prawem do budowy instalacji przemysłowej a prawem innych osób do ochrony życia, zdrowia, mienia i środowiska, dla których takie urządzenia czy instalacje stwarzają ryzyko? Dowiedz się, na czym polega zasada ALARP.

Nie istnieje bezpieczeństwo absolutne, ponieważ ograniczają je możliwości techniczne, finansowe, organizacyjne czy logistyczne danego projektu.

W sukurs przychodzi tutaj znana w systemie anglosaskim, a przyjęta m.in. w prawie brytyjskim, zasada ALARP, wyrażająca racjonalne oraz proporcjonalne podejście do zarządzania ryzykiem w systemach bezpieczeństwa.

Zasada racjonalnego podejścia do zarządzania ryzykiem znana jest w języku angielskim pod kilkoma skrótami.

• ALARP (ang. as low as reasonably practicable ‒ tak nisko jak to rozsądnie/racjonalnie wykonalne),
• ALARA (ang. as low as reasonably achievable ‒ tak nisko jak to rozsądnie/racjonalnie osiągalne),
• SFAIRP (ang. so far as is reasonably practicable ‒ tak daleko jak to rozsądnie/racjonalnie wykonalne).

Zakłada ona, że bezpieczeństwo należy zapewnić tak dalece, a ryzyko ograniczyć do tak niskiego poziomu, jak to jest możliwe w granicach zdrowego rozsądku, przy uwzględnieniu innych czynników, takich jak czas, pieniądze i poziom techniki.

Stosowanie zasady ALARP i posiadanie dokumentacji ALARP może stanowić dowód zapewnienia bezpieczeństwa rozstrzygający wątpliwości, jakie mogą powstawać przy ocenie zastosowanych rozwiązań technicznych i organizacyjnych w kontekście obowiązujących przepisów prawa.

W artykule mówimy o pojęciach: zagrożenie, ryzyko, ocena ryzyka oraz przybliżamy następujące zagadnienia:

• podstawa prawna oceny ryzyka, kryteria akceptowalności ryzyka,
• stosowanie zasady ALARP, w tym pojęcie reasonably practicable,
• podstawa prawna ALARP w dyrektywie PED 2014/68/UE,
• wyrok ETS z dnia 14 czerwca 2007 r. (w sprawie C/127/05) dotyczący zasady ALARP.

Zasadę ALARP należy stosować, uwzględniając wymagania prawne, normatywne oraz dobrą praktykę inżynierską.

Możemy ją odnaleźć w przepisach prawa dotyczących projektowania i wytwarzania urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych (dyrektywa ciśnieniowa PED 2014/68/UE). Wprowadzono ją także do norm europejskich z zakresu bezpieczeństwa czy bezpieczeństwa funkcjonalnego. Była także przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej ETS) w 2007 roku.

Przeczytaj również: Wymagania dyrektyw 2006/42/WE (maszynowej) i 2009/104/WE (narzędziowej)

Bezpieczeństwo

Realne zapewnienie bezpieczeństwa wymaga wykonania odpowiedniej analizy zagrożeń i oceny ryzyka oraz podjęcia decyzji o postępowaniu z ryzykiem. Bezpieczeństwo powinno zostać zaprojektowane.

Nie da się (czytaj: jest bardzo kosztowne) zapewnić bezpieczeństwa bez jego zaprojektowania, podobnie jak „nie da się” zaprojektować bezpieczeństwa bez przeprowadzenia analizy zagrożeń i oceny ryzyka z nim związanego. Należy także odpowiednio dobierać metody analizy do przedmiotu analizy oraz do etapu realizacji inwestycji.

Galeria