Praca w rolnictwie – co z bezpieczeństwem dzieci i pracowników?

Jak wynika z danych KRUS, w 2022 r. doszło do prawie 12 tysięcy wypadków w indywidualnych gospodarstwach rolnych, z czego aż 45 ze skutkiem śmiertelnym. Niestety rolnicy w tego typu gospodarstwach w przeważającej większości nie posiadają statusu pracodawcy, nie są więc zobowiązani do odbywania szkoleń BHP, ani kierowania na nie zatrudnionych do pracy osób. Jak więc zadbać o bezpieczeństwo pracujących w rolnictwie?

Wg danych Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, wskaźnik wypadkowości w indywidualnych gospodarstwach rolnych w 2022 wyniósł 8,0 wypadków na 1000 ubezpieczonych. W 2022 roku zgłoszono do Oddziałów Regionalnych i Placówek Terenowych KRUS 11 649 wypadków. Z tego, za wypadki przy pracy uznano 10 667 zdarzeń (o 930 tj. 8,0% mniej niż w poprzednim roku), w tym 45 stanowiły wypadki śmiertelne zarówno w 2022 jak i 2021 roku. Jak wyglądają wypadki w rolnictwie w porównaniu do ubiegłych lat?

Mając na uwadze powyższe, liczba wypadków w polskich gospodarstwach rolnych rzeczywiście spadła w porównaniu do 2021 roku, jednak wzrosła w odniesieniu do 2020 roku o 675, w tym o 10 wypadków śmiertelnych, co wg analiz KRUS było skutkiem wpływu pandemii koronawirusa. Najczęstsze przyczyny wypadków w 2022 roku to upadki, które stanowiły 49,2% wszystkich wypadków, następnie uderzenia, przygniecenia, pogryzienia przez zwierzęta – 12,8%, pochwycenia i uderzenia przez części ruchome maszyn i urządzeń – 12,1% oraz inne zdarzenia stanowiące 8,8% wypadków.

Poszkodowani w wypadkach

– Większość poszkodowanych w wypadkach stanowili mężczyźni – 69,6%. Natomiast jeżeli chodzi o grupy wiekowe, pomiar dotyczy osób powyżej 16 r.ż. – nie ma więc danych ukazujących udział dzieci w wypadkach ponieważ KRUS od 2005 r. nie prowadzi takich statystyk. O tego typu zdarzeniach dowiadujemy się niestety z mediów, jak miało to miejsce w ostatnią sobotę kwietnia br., kiedy 11 letni chłopiec stracił palec podczas naprawiania maszyny rolniczej wspólnie z opiekunem.

Nie mamy więc pełnego obrazu problemu, jakim są wypadki najmłodszych, co z kolei nie pozwala na dogłębną analizę i wprowadzenie rozwiązań do skutecznego im przeciwdziałania. Co prawda, istnieje wykaz czynności, których nie wolno powierzać dzieciom poniżej 16 lat, opracowany przez Komisję Głównego Inspektora Pracy ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Rolnictwie, jednak nie ma regulacji w przepisach rangi ustawowej, które bezpośrednio odnosiłyby się do przeciwdziałania zagrożeniom, na które narażone są dzieci w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Kwestie regulujące zatrudnianie młodocianych znajdują się natomiast w Kodeksie Pracy, jednakże ustawa ta nie odnosi się do dzieci pomagających rodzicom w gospodarstwie. Potrzebna jest więc dyskusja w tym temacie, ponieważ na ten moment brak jest wystarczających rozwiązań w polskim prawie – mówi Joanna Misiun, ekspert ds. bezpieczeństwa pracy W&W Consulting.

Czym są spowodowane wypadki dzieci w rolnictwie?

– Tutaj należy oczywiście podkreślić ogromną rolę rodziców, ponieważ to na nich spoczywa obowiązek dbania o bezpieczeństwo dzieci. Często jednak jest tak, że dzieci naturalnie uczestniczą w pracach na rzecz wspólnego gospodarstwa, ponieważ miejsce zamieszkania to również miejsce produkcji rolnej. Jeżeli jeszcze dodamy do tego niewystarczającą wiedzę opiekunów i angażowanie dzieci do pracy nieodpowiednich do ich możliwości, to skutki mogą mieć bardzo negatywny wpływ na zdrowie i życie dziecka – dodaje Joanna Misiun.

Z całą pewnością należy jednak podkreślić rolę Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na rzecz  zmniejszenia liczby wypadków przy pracy rolników w ogóle, który wynika z ustawowego obowiązku i realizowany jest przez jednostki organizacyjne KRUS od 1991 roku. Kasa prowadzi w tym zakresie szereg zadań jak np. nieodpłatne szkolenia dla rolników i ich rodzin, szkolenia dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, konkursy, publikacje w środkach masowego przekazu, spotkania instruktażowe z prezentacją filmów, pokazem środków ochrony osobistej, gdzie uczestnicy otrzymują broszury, ulotki oraz listy kontrolne pomocne przy ocenie zagrożeń.

Galeria