Racjonalne podejście do zarządzania ryzykiem – Zasada ALARP. Aspekt prawny

Zasada ALARP w unijnym prawie pracy – wyrok ETS

21 marca 2005 r. Komisja Europejska wniosła do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej skargę przeciwko Zjednoczonemu Królestwu Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie stosowania przez brytyjskie prawo pracy tzw. klauzuli SFAIRP (so far as is reasonably practicable). Art. 5 ust. 1 dyrektywy ramowej 89/391/EWG dotyczącej bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy [13] stanowi, że:

„Pracodawca ponosi odpowiedzialność w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy pracownikom w każdym aspekcie odnoszącym się do ich pracy”.

Natomiast art. 2 ust. 1 brytyjskiego Health and Safety at Work etc. Act 1974 [9] stanowi:

„Pracodawca jest zobowiązany zapewnić ochronę zdrowia, bezpieczeństwa i dobrobyt pracowników w miejscu pracy o tyle, o ile jest to racjonalnie wykonalne”.

Komisja Europejska podnosiła, że użycie klauzuli SFAIRP w zaskarżonym brytyjskim Health and Safety at Work etc. Act 1974 nie w pełni wdrażało wymogi unijnej dyrektywy ramowej 89/391/EWG, twierdząc, że obowiązek pracodawcy dotyczący zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy pracownikom w każdym aspekcie odnoszącym się do ich pracy ma charakter bezwzględny, podczas gdy brytyjskie przepisy kwalifikowały ten obowiązek jako „o tyle, o ile jest to racjonalnie wykonalne”.

Dwuletnia batalia prawna przed ETS doprowadziła do utrzymania zasady SFAIRP. W wyroku z dnia 14 czerwca 2007 r. (sprawa C/127/05) Trybunał oddalił skargę, a także obciążył Komisję kosztami postępowania [14].

Zdaniem Trybunału Komisja nie wykazała m.in., że zawężając do granic racjonalnej wykonalności obowiązek zapewnienia przez pracodawcę bezpieczeństwa, jak również zdrowia pracowników w każdym aspekcie odnoszącym się do miejsca pracy, Wielka Brytania uchybiła zobowiązaniom ciążącym na nim m.in. na mocy art. 5 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG.

Gdyby sprawa została uwzględniona, zakwestionowałoby to racjonalne, a także proporcjonalne podejście do zarządzania ryzykiem związanym z bezpieczeństwem, które zasada ALARP wyraża.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, do którego wyłącznej kompetencji należy wiążąca interpretacja przepisów unijnych, nie zanegował stosowania zasady ALARP przy wykładni art. 5 ust. 1 dyrektywy ramowej 89/391/EWG.

ALARP w normach

Zasadę ALARP wprowadzono także do norm z zakresu bezpieczeństwa czy bezpieczeństwa funkcjonalnego:

• PN-EN 61508-5:2010 Bezpieczeństwo funkcjonalne elektrycznych/elektronicznych/programowalnych elektronicznych systemów związanych z bezpieczeństwem ‒ Część 5: Przykłady metod określania poziomów nienaruszalności bezpieczeństwa [15] – w szczególności Załącznik C.
• PN-EN 61511-3: 2017-07 Bezpieczeństwo funkcjonalne Przyrządowe systemy bezpieczeństwa do sektora przemysłu procesowego Część 3: Wytyczne do określania poziomów wymaganych nienaruszalności bezpieczeństwa [16] – w szczególności Załącznik K.

Norma PN-EN 62061:2008 Bezpieczeństwo maszyn – Bezpieczeństwo funkcjonalne elektrycznych, elektronicznych i elektronicznych programowalnych systemów sterowania związanych z  bezpieczeństwem, która jest zharmonizowana z dyrektywą maszynową 2006/42/WE, odsyła do stosowania ww. norm: IEC 61508, a także IEC 61511.

Piśmiennictwo

1. PN-ISO 31000:2018-08 Zarządzanie ryzykiem. Wytyczne.

2. PN-ISO 31000:2012 Zarządzanie ryzykiem. Zasady i wytyczne.

3. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. z 2018 r., poz. 1286).

4. Introduction to Health and Safety at Work 6^th edition 2016, chapter I, p. 14 (idu.ac.id) – dostęp 20.05.2024 r.

5. Directive 2014/68/EU of the European Parliament and of the Council of 15 May 2014 on the harmonisation of the laws of the Member States relating to the making available on the market of pressure equipment (europa.eu) – dostęp 20.05.2024 r.

6. Richtlinie 2014/68/EU des Europäischen Parlaments und des Rates vom 15. Mai 2014 zur Harmonisierung der Rechtsvorschriften der Mitgliedstaaten über die Bereitstellung von Druckgeräten auf dem Markt (europa. eu) – dostęp 20.05.2024 r.

7. The Pressure Equipment (Safety) Regulations 2016 (legislation.gov.uk) – dostęp 20.05.2024 r.

8. Verordnung des Bundesministers für wirtschaftliche Angelegenheiten über Druckgeräte (bka.gv.at) – dostęp 20.05.2024 r.

9. The Health and Safety at Work etc Act 1974. https://www.legislation.gov.uk/ukpga/1974/37/section/2 – dostęp 20.05.2024 r.

10. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/68/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do udostępniania na rynku urządzeń ciśnieniowych.

11. Rozporządzenia Ministra Rozwoju z dnia 11 lipca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń ciśnieniowych i zespołów urządzeń ciśnieniowych (Dz.U. z 2019 r., poz. 211).

12. Lewis S. Risk Criteria – When is low enough good enough?. Risktec Solutions Limited; https://risktec.tuv.com/knowledge-bank/risk-criteria-when-is-low-enough-good-enough/.

13. Dyrektywa Rady z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (89/391/EWG).

14. Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie C-127/05 Komisja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:62005CJ0127 – dostęp 20.05.2024 r.

15. PN-EN 61508-5:2010 Bezpieczeństwo funkcjonalne elektrycznych/elektronicznych/ programowalnych elektronicznych systemów związanych z bezpieczeństwem ‒ Część 5: Przykłady metod określania poziomów nienaruszalności bezpieczeństwa.

16. PN-EN 61511-3: 2017-07 Bezpieczeństwo funkcjonalne. Przyrządowe systemy bezpieczeństwa do sektora przemysłu procesowego. Część 3: Wytyczne do określania poziomów wymaganych nienaruszalności bezpieczeństwa.

Galeria