Agresja w pracy w sytuacjach szczególnie stresujących

Komisja Europejska za agresję w pracy uznaje „każde zdarzenie, podczas którego osoba jest obrażana, zastraszana lub atakowana w okolicznościach związanych z pracą, co stanowi wprost lub pośrednio zagrożenie dla jej bezpieczeństwa, dobrego samopoczucia i zdrowia”.

Agresja w pracy może przyjmować formę zarówno agresji fizycznej, jak i psychicznej oraz może do niej dojść np. po godzinach pracy lub w drodze do/z pracy. Gdy sprawcą agresji jest inny pracownik mówimy o agresji wewnątrzorganizacyjnej, natomiast gdy jej sprawcą jest np. klient, czyli osoba spoza firmy, mówimy o agresji zewnątrzorganizacyjnej.

Zachowanie agresywne może przejawiać się jako:

1. Werbalne i niewerbalne okazywanie wrogości – np. rozpowszechnianie plotek; przerywanie wypowiedzi; aroganckie zachowania; umniejszanie opinii; słowne molestowanie seksualne; uporczywe spojrzenie; obraźliwe gesty; wyśmiewanie,
2. Celowe utrudnianie wykonywania pracy (obstrukcjonizm) – ignorowanie prób komunikacji (pisemnej i werbalnej); spóźnianie się na spotkanie; celowe spowalnianie prac; utrudnianie dostępu do zasobów niezbędnych do wykonania pracy; zatajanie informacji niezbędnych do wykonania zadania, gubienie dokumentów,
3. Jawna agresja – najrzadziej spotykana, bardzo drastyczna forma agresji, np. kradzież; niszczenie własności; ataki fizyczne skutkujące obrażeniami ciała lub śmiercią; celowe nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa.

Przeciwdziałanie agresji

Dane dotyczące skali narażenia na agresję oraz jej konsekwencji wskazują, że zjawisko to stanowi poważne zagrożenie dla indywidualnego funkcjonowania pracowników, oraz dla funkcjonowania całej organizacji. Z uwagi na to wskazane jest podejmowanie działań zmierzających do minimalizowania ryzyka występowania agresji, a także minimalizowania  negatywnych skutków. Cel ten może być realizowany poprzez działania skategoryzowane w zależności od stopnia zindywidualizowania oraz zakresu ingerencji.

W odniesieniu do agresji i podstawą w drodze do uzyskania bezpiecznego środowiska pracy są działania z zakresu prewencji pierwszorzędowej. W ich zakres wchodzi szereg interwencji i praktyk na różnych poziomach ogólności i wobec różnych odbiorców.

Na poziomie ogólnospołecznym pierwszym elementem prewencji pierwszorzędowej są odpowiednie uregulowania prawne danego zjawiska, a także dążenie do powstawania lub modyfikacji takich uregulowań w miejscu pracy.

Próba zmiany świadomości

Równoległym działaniem, na bardzo ogólnym poziomie, jest dążenie do zmiany świadomości społeczeństwa lub wybranych grup społecznych – przedstawicieli konkretnych grup zawodowych lub kadry zarządzającej, w kwestii agresji. Zmiana świadomości dokonuje się poprzez poszerzanie wiedzy na temat tego, czym jest to zjawisko; na czym polega; jakie niesie za sobą skutki. Można tego dokonać poprzez akcje medialne oraz poprzez regularną edukację potencjalnych grup ryzyka, czyli pracowników i osób odpowiedzialnych za funkcjonowanie zakładów pracy w zakresie agresji oraz sposobów je zapobiegania.

Kolejną grupą działań z zakresu prewencji pierwszorzędowej są akcje podejmowane na obszarze danego zakładu pracy. Podstawowym sposobem ochrony pracowników przed agresją jest dostosowanie właściwości otoczenia fizycznego do potencjalnego ryzyka wystąpienia agresji. W wielu krajach europejskich oraz w Stanach Zjednoczonych dla miejsc pracy, w których narażenie pracowników na tego typu zachowania ze strony pacjentów, klientów lub petentów jest szczególnie silne, opracowano specjalistyczne ochronne systemy zarządzania przestrzenią fizyczną (np. stworzony przez Hilliera „Space Syntax” skutecznie stosowany w szpitalach i placówkach służby zdrowia).

Galeria