Wyzwania nowoczesności

Zmiany przepisów w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe

W dniu 17 listopada 2023 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 18 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. 2023 poz. 2367). Nowe przepisy mają w pełni zastosowanie do nowo tworzonych stanowisk pracy. Natomiast stanowiska istniejące przed 17 listopada 2023 r. powinny zostać dostosowane do określonych w rozporządzeniu wymagań bhp i ergonomii. W terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie zmian, tj. do 17 maja 2024 r.

Postęp technologiczny

Na wstępie warto zauważyć, że postęp technologiczny w dziedzinie komputeryzacji, jaki miał miejsce od czasu wprowadzenia rozporządzenia w poprzednim brzmieniu, a także wyniki badań naukowych dotyczących oddziaływania pracy z monitorami ekranowymi na zdrowie pracowników. Z uwzględnieniem elementów wyposażenia stanowiska pracy, doprowadziły do zainicjowania prac nad zmianą przepisów w tym obszarze. Głównym celem nowelizacji była zatem konieczność dostosowania poziomu bezpieczeństwa na stanowiskach pracy z monitorami ekranowymi do rozwoju technologii.

Dodatkowo konieczne było wprowadzenie przepisów odnoszących się do pracy zdalnej, której rola w obecnych stosunkach pracy niezaprzeczalnie wzrosła. Analiza nowych unormowań tego aktu prawnego wskazuje na częściową liberalizację przepisów w nim zawartych, a także znaczącą modyfikację użytych tam pojęć. Ponadto prawodawca doregulował te kwestie, które w poprzednim brzmieniu rozporządzenia nie zostały ujęte, a w obecnych warunkach zatrudnienia. W tym ze względu na pojawienie się nowych stanowisk i zastosowań komputerów oraz rozwój techniki, okazały się istotne w aspekcie poprawy warunków pracy pracowników.

Ustawodawca dokonał przede wszystkim zmiany definicji stanowiska pracy, które obecnie oznacza przestrzeń pracy wraz z:

• wyposażeniem podstawowym, w tym monitorem ekranowym, klawiaturą, myszą lub innymi urządzeniami wejściowymi, oprogramowaniem z interfejsem dla użytkownika,
• krzesłem, stołem,
• opcjonalnym wyposażeniem dodatkowym, w tym stacją dysków, drukarką, skanerem, uchwytem na dokumenty, podnóżkiem.

Definicja ta jest zbliżona do uprzednio funkcjonującej. Jednak ustawodawca zrezygnował w niej z podziału środków i urządzeń stanowiska na wyposażenie podstawowe, dodatkowe i pomocnicze. Usunął też określenia takie jak stacja dyskietek jako wyposażenie podstawowe czy trackball jako wyposażenie dodatkowe stanowiska pracy. Dokonana modyfikacja jest w pełni zasadna, w szczególności z uwagi na fakt, iż wskazane urządzenia nie są już używane.

Systemy przenośnie

Najistotniejszą jednak zmianą w zakresie wyposażenia stanowiska pracy wydaje się uregulowanie przez ustawodawcę zasad organizowania pracy z systemami przenośnymi. Co prawda przepisy rozporządzenia nie definiują w żaden sposób tego pojęcia. Jednak bez żadnych wątpliwości można uznać, że dotyczą one m.in. pracy przy laptopach.

Zgodnie z nowo wprowadzonymi przepisami stanowisko pracy pracownika, który pracuje przy systemie przenośnym co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy, powinno być wyposażone w:

• stacjonarny monitor ekranowy lub
• podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu pracownika
• oraz w dodatkową klawiaturę i mysz.

Uregulowanie wymogów obowiązujących na stanowiskach pracy wyposażonych w systemy przenośne należy ocenić pozytywnie. Ze względu na powszechność stosowania laptopów (szczególnie po wprowadzeniu pracy zdalnej) niezbędne było odniesienie się do tych kwestii w przepisach powszechnie obowiązujących.

Dodatkowe koszty

Dla dużej części pracodawców dostosowanie stanowisk pracy do regulacji nowego rozporządzenia będzie się wiązało z dodatkowymi kosztami, wynikającymi z konieczności zakupu uzupełniającego wyposażenia stanowisk pracy. Warto jednak podkreślić, że unormowanie to daje pracodawcy alternatywę co do wyboru rodzaju sprzętu, jaki zapewni pracownikom. Pracodawca zdecyduje zatem, czy stanowisko pracy z systemem przenośnym zostanie wyposażone w monitor stacjonarny czy jedynie w podstawkę.

Mogą jednak pojawić się wątpliwości, na jakiej podstawie powinno się dokonywać takiego wyboru i oceny. Wydaje się bowiem, że założeniem wprowadzonych przepisów powinna być wyłącznie poprawa warunków pracy przy systemach przenośnych, z uwzględnieniem zasad ergonomii. Natomiast pozostawienie alternatywy pracodawcom może spowodować, że część z nich przy dokonywaniu wyboru uwzględni jedynie swój interes ekonomiczny. Dokonując oceny wprowadzonych regulacji, można również dostrzec potrzebę dookreślenia kwestii wyposażenia stanowiska z systemem przenośnym w dodatkową klawiaturę i mysz. Z brzmienia omawianego przepisu nie wynika bowiem, że taki obowiązek dotyczy jedynie sytuacji, gdy pracownikowi zostanie zapewniony monitor stacjonarny. Zakładając jednak racjonalność ustawodawcy, nie wydaje się konieczne zaopatrzenie pracownika w taki sprzęt przy wyborze jedynie podstawki pod laptopa.

System komputerowy

Pozytywnie należy ocenić usunięcie z treści rozporządzenia pojęcia systemu komputerowego. Jest ono powszechnie znane i nie budzi wątpliwości, stąd nie ma potrzeby jego regulowania. Ponadto zasadna wydaje się liberalizacja części regulacji, które wcześniej w załączniku do rozporządzenia niezwykle szczegółowo określały wymagania bhp i ergonomii, jakie powinny spełniać stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe. Ustawodawca usunął między innymi wymóg pokrycia monitora warstwą antyodbiciową lub zapewnienia odpowiedniego filtru (współczesne systemy zostały wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia). Zlikwidował konieczność korzystania z oddzielnej podstawy monitora (obecnie użytkowane monitory posiadają zwykle regulację wysokości położenia ekranu). Ograniczył wymagania dotyczące konstrukcji klawiatury. W szczególności jej wysokości i kąta pochylenia. Wskazano, że wystarczające jest, by umożliwiała ona użytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie powoduje zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy.

Z aktu usunięto też szczegółowe wymagania co do wysokości stołu i kąta nachylenia oraz powierzchni podnóżka.

Galeria