Wystąpienie, nakaz i decyzja zmieniająca kontrakt na etat, czyli sposoby na wzmocnienie skuteczności inspektorów pracy

Zapis panelu dyskusyjnego, który odbył się podczas webinaru Państwowej Inspekcji Pracy „Quo vadis, Inspekcjo?”

Uczestnicy:

• Marcin Stanecki, Główny Inspektor Pracy
• dr Eliza Maniewska, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
• Łukasz Sztych, zastępca okręgowego inspektora pracy w Olsztynie
• Michał Wyszkowski,zastępca okręgowego inspektora pracy w Poznaniu

Marcin Stanecki, Główny Inspektor Pracy: Zapraszam państwa do dyskusji poświęconej Państwowej Inspekcji Pracy. 105 lat, które inspekcja pracy skończyła w 2024 roku, skłania nas do pewnych refleksji. Dziś chciałbym porozmawiać z zaproszonymi gośćmi na temat środków prawnych wydawanych przez inspektorów pracy. Jak dobrze wiemy, inspektor pracy może wydać środki o charakterze władczym, czyli decyzje administracyjne, oraz wystąpienia.

W doktrynie prawniczej trwa spór, czy środki zawarte w wystąpieniu mają charakter władczy czy niewładczy, czy nie wzmacnia tego środka obowiązek poinformowania przez pracodawcę o terminie i sposobie realizacji wniosku zawartego w wystąpieniu; czyli czy samo niepoinformowanie jest wykroczeniem. Jest też koncepcja głoszona przez profesora Sobczyka, że wystąpienie, kiedy rozstrzyga daną kwestię, samo w sobie ma charakter decyzji administracyjnej. Pojawiają się również liczne wątpliwości wokół wystąpienia. Wielu inspektorów zastanawia się, po co kierować wnioski zawarte w wystąpieniu, skoro podmiot kontrolowany nie musi ich wykonywać, bowiem nie istnieją żadne sankcje. Może więc jest to nikomu niepotrzebna robota?

Kierować te wnioski w wystąpieniu czy nie kierować? Czy może poprzestać tylko na decyzjach?

A może nadszedł czas, skoro dużo się mówi o reformie Państwowej Inspekcji Pracy, żeby wymyślić jakiś zupełnie nowy środek prawny, który zrewolucjonizuje i poprawi możliwości działania inspektorów pracy?

Bo nie ulega wątpliwości, że oczekiwania społeczne są takie, że inspekcja pracy ma być organem, który realnie pomaga pracownikom. Wielu pracowników nie chce chodzić do sądów. Z różnych przyczyn, chociażby dlatego, że postępowania trwają długo. Może więc, żeby wyjść naprzeciw oczekiwaniom społecznym, wymyślmy jeszcze coś innego…

Michał Wyszkowski, zastępca okręgowego inspektora pracy w Poznaniu: Może zacznę właśnie od tego tradycyjnego przeciwstawiania sobie nakazu i wystąpienia – nakazu jako decyzji administracyjnej, która jest wyposażona w przymus państwowy wykonania, oraz pozornie niewładczego środka, jakim jest wystąpienie. Faktycznie przywykliśmy do przyglądania się tym podstawowym środkom oddziaływania inspektora pracy, przeciwstawiając je sobie, a ja przekornie powiem, że z naszych doświadczeń wynika, że nie zawsze wystąpienie nie podlega egzekucji, a jego niewykonanie nie jest obłożone sankcją, nie zawsze okazuje się środkiem nieefektywnym.

Weźmy choćby kwestie związane z zatrudnieniem wadliwym na podstawie umów cywilnoprawnych. Nasze doświadczenia pokazują, że wystąpienie może być skutecznym środkiem oddziaływania na kontrolowane podmioty. I myślę, że nie powinniśmy go lekceważyć tylko z tego względu, że formalnie nie podlega egzekucji administracyjnej i jego niewykonanie nie jest obciążone sankcją określoną w przepisach.

Przyglądam się naszym środkom prawnym z perspektywy współpracy z europejskimi partnerami i doświadczeń innych inspekcji pracy w państwach Unii Europejskiej. Miałem okazję zobaczyć, jakiego rodzaju środki prawne są tam stosowane.

W wielu państwach Unii Europejskiej pierwsza reakcja inspekcji pracy na nieprawidłowość w kontrolowanym zakładzie nie ma charakteru decyzji administracyjnej, nie ma charakteru narzędzia, które następnie jest przez państwo egzekwowane i obłożone sankcją za jego niewykonanie.

Oczywiście jeżeli pracodawca nie podporządkowuje się wytycznym inspektora pracy, jego działania nie korygują nieprawidłowości stwierdzonych przez inspektora, to musi się spotkać ze zdecydowaną reakcją ze strony państwa i ze strony organów inspekcji pracy.

Czytaj także: Telefon interwencyjny dzwonił ponad 70 razy

Galeria